AQSH dunyo bo‘ylab urush jinoyatlarini tekshirishni to‘xtatadimi?

26 iyun kuni Reuters agentligi tarqatgan ma’lumotlarga qaraganda, AQSHning Menejment va budjet ofisi (OMB) butun dunyo bo‘ylab urush jinoyatlari va insoniyatga qarshi qilmishlarni tahlil qilishga qaratilgan yigirmaga yaqin dasturni moliyalashtirishni to‘xtatishni tavsiya etgan. Bu qaror hali yakuniy emas, ammo jiddiy tahlikani ko‘rsatadi.

Qaysi dasturlar tahdid ostida qoldi?

To‘xtatilishi mumkin bo‘lgan loyihalar orasida Afg‘oniston, Iroq, Nepal, Sudan, Kolumbiya, Belarus, Gambiya, Shri-Lanka va Janubiy Sudanda amalga oshirilayotgan dasturlar bor. Ular asosan mahalliy hamkorlar orqali o‘tmishdagi va hozirgi mojarolar doirasida sodir etilgan harbiy jinoyatlarni tahlil qilish, qurbonlar uchun adolatni tiklash va xalqaro huquqiy dalillarni yig‘ishga qaratilgan.

Ukrainadagi loyihalarga ham tahdid solinadimi?

Reuters manbalari ta’kidlashicha, Ukrainadagi kamida ikki yirik dastur – Global Rights Compliance va Legal Action Worldwide – moliyalashtirish to‘xtatilishi mumkin bo‘lgan dasturlar ro‘yxatiga kiritilgan. Bular jinsiy zo‘ravonlik, qiynoqlar va urush qonunlarining buzilishi bilan bog‘liq dalillarni yig‘ish hamda qurbonlarga huquqiy yordam ko‘rsatishni nazarda tutadi.

Bundan tashqari, Ukraina Bosh prokuraturasi bilan hamkorlikda amalga oshirilayotgan 18 million dollarlik grant – Jorjtaun universiteti loyihasi ham bekor qilinishi mumkinligi aytilmoqda.

Bu qanday oqibatlarga olib kelishi mumkin?

Mutaxassislar fikricha, agar ushbu dasturlar to‘xtatilsa, harbiy jinoyatlarning isbotlanishi, aybdorlarni aniqlash va xalqaro sudlar oldida javobgarlikni ta’minlash jarayonlari sezilarli susayadi. Xususan, Rossiyaga qarshi bo‘layotgan xalqaro tekshiruvlar va Ukrainada ochilgan 1400 dan ortiq ish yuzasidan tergov jarayoni qiyinlashishi mumkin.

AQSH Davlat departamenti qanday pozitsiyada?

Hozircha na Davlat departamenti, na Menejment va budjet ofisi bu haqda rasmiy izoh bermadi. Ammo jurnalistlar so‘zlashgan uch manbaga ko‘ra, davlat kotibi Marko Rubio barcha dasturlarni emas, balki faqat asosiylarini himoya qilishga urinishi mumkin.

Xulosa:
AQSHning ushbu qarorlari butun dunyoda inson huquqlarini himoya qilish va urush jinoyatlarini fosh etish bo‘yicha olib borilayotgan ishlarni jiddiy xavf ostiga qo‘yadi. Ayniqsa, Ukraina, Suriya va Myanma kabi mojarolar ustidagi xalqaro monitoring yo‘qolishi – adolat uchun kurashni murakkablashtiradi. Dunyo jamoatchiligi esa bu vaziyatda qanday pozitsiyada turishi muhim masalaga aylanmoqda. “Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!