Xitoy tajribasi: avval ogohlantirish — keyin esa jazo

Xitoyda yo‘l harakati qoidalarini buzib, avtomobilni noto‘g‘ri joyga qo‘ygan haydovchiga avvalo mobil telefoni orqali ogohlantiruvchi xabar yuboriladi. Agar u 10 daqiqa ichida transport vositasini o‘sha joydan olib chiqmasa, shundagina rasmiy jarima qo‘llaniladi. Bu tizim nafaqat oddiy va samarali, balki haydovchilarda qonunga hurmat va shaxsiy mas'uliyatni kuchaytirishga yordam beradi.

O‘zbekistonda ham ayni shu tajribani amalga tatbiq etish vaqti kelgani ayon. Sababi, har bir qoidabuzarlik — bu darhol jazo berish uchun emas, balki avvalo odamni ongli ravishda xato qilganini anglatishga xizmat qiluvchi holatdir. Agar haydovchiga avval ogohlantiruvchi xabar yuborilsa, uning vaziyatni tezkor baholashi, o‘z xatosini anglab, undan voz kechishiga imkoniyat yaratiladi. Bu esa nafaqat jazoning oldini oladi, balki to‘g‘ri harakat qilish madaniyatini shakllantiradi.

Afsuski, hozirgi kunda yurtda ko‘plab haydovchilar kutilmaganda jarimaga uchrab, keyinchalik bu holatlar ortidan nizolar kelib chiqmoqda. Tasavvur qiling, agar haydovchi o‘z mashinasini tezkorlik bilan joyidan olib ketsa, u jazodan qutulib qolardi. Shuningdek, jarimalar miqdori ba'zan katta bo‘lishi mumkin, bu esa oddiy mehnatkash odamlarga og‘irlik qiladi.

Ogohlantirish orqali to‘g‘ri yo‘lni ko‘rsatish — bu to‘g‘ri yondashuv. Bu nafaqat insonning xatosini tuzatishga yordam beradi, balki davlat bilan fuqaro o‘rtasida ishonchli munosabatni ta'minlaydi. Xitoydagi kabi tizimni joriy qilish orqali ko‘plab mojarolarning oldini olish mumkin.

Ushbu usul jamoat tartibini saqlashda ham katta ahamiyatga ega. Har bir haydovchi bilsinki, u jinoyatchi emas, balki vaziyatni tushunmagan shaxs sifatida birinchi marta kechiriladi. Lekin agar u qandaydir sabab bilan o‘z xatosini bartaraf etmasa, shundagina rasmiy choralar ko‘riladi.

Avval ogohlantirish, keyin jarima — bu faqatgina yengil yo‘l emas, balki haqiqiy adolatning namunasi. Shunday tizim yurtda ham tatbiq etilsa, yuklatilgan jazolar adolatli, vaziyatga mos va ta'sirli bo‘ladi.
“Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!