ZI/ATLAS nomli yirik kosmik kometa Yerga yuqori tezlikda yaqinlashayotganiga qaramay, so‘nggi kunlarda uning yorqinligi ko‘zga tashlanarli darajada kamayib bormoqda. Rossiya Kosmik tadqiqotlar instituti ma’lumotlarini asos qilib tarqatilgan “Interfaks” xabarida ushbu g‘aroyib holatning aniq mulohazalari keltirilgan.
Quyosh astronomiyasi laboratoriyasi qayd etishicha, kometaning yulduz kattaligi — ya’ni osmon jismlarining asosiy yorqinlik o‘lchov ko‘rsatkichi — 10,1 dan 10,6 gacha o‘zgargan. Bu esa olti kun oldingi holatga nisbatan yorqinlik qariyb 63 foizga pasayganini anglatadi.
Bir qarashda bu holat tushunarsizdek: chunki kometa Yer bilan bo‘lgan masofani 10 million kilometrga qisqartirgan, ammo yorqinligi oshishi kerak bo‘lgan joyda aksincha pasaygan. Mutaxassislarning aytishicha, asosiy sabab — kometaning Quyoshdan sekin-asta uzoqlashayotgani.
Kometalar faqat Quyosh nurini aks ettirganda jilvador ko‘rinadi. Shu sababdan Quyoshdan keladigan nur miqdori kamayganda, yorqinlikning tabiiy ravishda pasayishi kuzatilishi juda odatiy hol. Astronomlar bundan tashqari ichki jarayonlarni ham inkor etmayapti: masalan, kometa yadrosining fizik tuzilishidagi o‘zgarishlar, albedo — ya’ni nur qaytarish qobiliyatiga ta’sir qilib, uning ko‘rinadigan yorqinligini susaytirishi mumkin.
Shunga qaramay, ZI/ATLAS hanuzgacha osmondagi eng ko‘zga tashlanadigan kometalardan biri bo‘lib qolmoqda. Kuzatish uchun mavjud yuzlab kosmik obyektlar orasida u to‘rtinchi o‘rinda turibdi. Reytingning yuqori vazifasida C/2025 A6 (Lemmon) kometasi joylashgan — u ham oxirgi bir oyda o‘n barobar xiralashgan bo‘lsa-da, hali ham nisbatan yorqin ko‘rinayotgani bilan ma’lum.
ZI/ATLAS ilk bor joriy yil 1-iyulda aniqlangan. Tadqiqotchilar uning kelib chiqishi o‘zga yulduz tizimlariga mansubligini tasdiqlashgan. Eng qizig‘i, kometaning yoshi 7,5 milliard yildan ko‘proq ekani, ya’ni Quyoshdan taxminan 3 milliard yil kattaroq ekani aniqlangan. Bu uni koinotning eng qadimgi mehmonlaridan biriga aylantiradi.
Umuman olganda, ZI/ATLAS nafaqat geofizik jihatdan, balki astronomik tarix nuqtayi nazaridan ham juda o‘ziga xos obyekt. Kelasi haftalarda uning harakati va yorqinligi qanday o‘zgarishi katta qiziqish bilan kuzatilishi tabiiy.
“Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!
Mehmon guruhidagi foydalanuvchilar ushbu nashrga izoh qoldira olmaydi.
