Foto: Marie Claire
Bosh og‘rig‘i asab tizimining eng keng tarqalgan kasalliklaridan biri bo‘lib, dunyo aholisining 48,9 foizini tashkil qiladi. Bosh og‘rig‘ining 150 dan ortiq turlari mavjud. Ular ikkita asosiy toifaga bo‘linadi: asosiy va ikkilamchi bosh og‘rig‘i. Pandemiyadan keyin aksariyat odamlar uydan ishlashni boshladi va elektron vositalardan foydalanib kelmoqda. Natijada kiberkasallik deb ataladigan vestibyullar ko‘z disfunksiyasi (ichki quloq va ko‘zlar) bilan birlamchi bosh og‘rig‘i ko‘pchilikda kuzatilayotgani ma’lum bo‘ldi, deb yozadi Marie Claire.
Kibernetik kasallik kompyuter, telefon va planshet ekranlari oldida uzoq vaqt o‘tkazadigan, shuningdek, virtual qurilmalari bilan o‘zaro aloqada bo‘lgan odamlarga ta’sir qiladi. Ushbu kasallikning belgilari uchta toifaga bo‘linadi: ko‘ngil aynishi, ko‘z muammolari va umumiy holsizlik. Kiberkasallik dengiz kasalligiga o‘xshaydi. Bemorlar texnikadan foydalanganda ko‘ngil aynishi, terlash, bosh aylanishi, bosh og‘rig‘i va ko‘zning zo‘riqishini his qiladi.
Tadqiqotchining so‘zlariga ko‘ra, organizm harakatsiz turganini bilsa-yu, lekin ko‘zlar virtual olamda aylanib yurgan ekrandagi personajlarni ko‘rsa yoki tasvirlar tez-tez o‘zgarib tursa, his-tuyg‘ular chalkashib ketadi. Bu bosh aylanishi va ko‘ngil aynishiga olib kelishi mumkin.
Bundan tashqari, kompyuterda juda ko‘p vaqt sarflanayotganini ko‘rsatadigan va shifokorga darhol tashrif buyurishni talab qiladigan boshqa bir qator alomatlar ham mavjud.
Ko‘zlarning haddan tashqari zo‘riqishi
Kiberkasallik ko‘zning zo‘riqishi va ko‘k nur tufayli bosh og‘rig‘ining kuchayishi bilan tasniflanadi. Ilgari yengil bosh og‘rig‘idan aziyat chekkan odamlar uning intensivligi oshishini sezishlari mumkin. Birinchi qadam — ekran vaqtini cheklash va ishdan tez-tez tanaffus qilish. Buning uchun ko‘z mashqlari yoki gadjetlardan foydalanmasdan atigi 10-15 daqiqa dam olish kerak.
Ikki nusxada ko‘rish
Kompyuterda soatlab o‘tiradigan ko‘plab odamlar ikki nusxada ko‘rish haqida gapiradi. Bunday holatda sog‘liqqa ishonch hosil qilish uchun, albatta, shifokor bilan maslahatlashish kerak. Bunda namlantiruvchi ko‘z tomchilari simptomlarni bartaraf etishga yordam beradi. Shuningdek, charchagan ko‘zlar uchun sovuq kompresslardan foydalanish va har yarim soatda tanaffus qilish va ko‘k nurni to‘sadigan ko‘zoynak taqish mumkin.
Foto: Marie Claire
Pulsning tezlashuvi
Ba’zi tadqiqotlar shuni ko‘rsatdiki, kibernetik kasallik yurak urish tezligining o‘zgarishiga, terining termoregulyatsiyasi qon tomirlarining tonusiga va reaksiya vaqtining oshishiga olib keladi. Kibernetik kasallik tajribasi davomida miya qon oqimining o‘zgarishi aniqlanishi mumkin. Bu aslida kompyuter va boshqa gadjetlardan foydalanish natijasida kelib chiqadigan yurak urishining tezlashishiga olib keladi.
Bosh aylanishi yoki ko‘ngil aynishi
Bosh aylanishi va vertigo vestibulyar muvozanat buzilishining alomatlaridir. Agar tez-tez tanaffuslar yordam bermasa, ko‘zlar va ichki quloqlarni davolash uchun terapiya zarurligini aniqlashda shifokorga murojaat qilish kerak. Alomatlarni bartaraf etish uchun dori kerak bo‘lishi mumkin, bu mutaxassis tomonidan belgilanadi.
Melatonin yetishmovchiligi
Inson organizmidagi biologik jarayonlar, uyqu rejimini tartibga solishda melatonin deb ataladigan gormon javobgar. Yorug‘lik va qorong‘ilik Yerning 24 soatlik aylanishi natijasida yuzaga keladi. Ko‘zlar ko‘k nurni ko‘rganida, melatonin ishlab chiqarish kamayadi, bu esa organizmning uyg‘onishiga va tetiklashishga olib keladi. Smartfonlar va ko‘k rangli yorug‘lik chiqaradigan virtual displeylar ixtirosi organizmda melatonin ishlab chiqarishni kamaytiradi. Yorug‘lik bo‘lmasa, melatonin ishlab chiqarish tiklanadi va charchoq tufayli uyquga ketish osonlashadi.
“Zamin” yangiliklarini “Youtube”da kuzatib boring
