Yurtimizda, umuman o‘zbeklar ichida iqtidorli insonlar ko‘p. Ularning fikrlashini, dunyoga bo‘lgan munosabatini kuzatsangiz buni ilg‘ash qiyinmas. Lekin, ularning ko‘plari boshlagan ishlarini oxirigacha yetkazolmaydi yoki maqsadining oxirigacha bormaydi.
Ba’zan, o‘ylab qolaman nima uchun shunday? Nima yoki qanday omillar xalaqit qiladi? Nega orzu-maqsadlari sari ilk qadamlarni boshlaydi-yu, aksariyat odamlar oxirigacha bormaydi?
Deylik, atrofni kuzatsangiz hamma ingliz tilini o‘rganayotgandek ko‘rinadi, lekin natijada ingliz tilini o‘ziga kerakli darajada biladiganlar ko‘p emas, ya’ni oxirigacha bormaydi o‘rganishni boshlaganlar.
Va, bunga sabab bo‘ladigan psixologik tomonlari haqida o‘ylab qoldim. Buning bir necha psixologik sabablari bo‘lishi mumkin, ular orasida:
Intizom
Xuddi shunday ichki intizomning yetishmasligi: Ba’zi insonlar maqsadlariga erishish uchun o‘zlarini o‘zlari boshqara olmasligi, vaqtini rejalashtira olmasligi va harakatlarini nazorat qila olmasligi mumkin.
Tashqi intizomning yetishmasligi: Iqtidorli yoshlar intizomni talab qiladigan oilada yoki maktabda, muhitda o‘smagan bo‘lishi mumkin.
«Oson yo‘l» sindromi: Qiyinchilikka duch kelishdan qochib, oson yo‘llarni izlagani uchun ham maqsadining oxirigacha bora olmaydi.
Qunt va tirishqoqlik
«Tez natijani» kutish: Biz nima ishlar qilayotgan bo‘lsak negadir uning tezroq natija berishini istayveramiz.
«Gapirishga oson»: Har narsani oson bajarish mumkinligini ta’kidlayverish ham «qunt» va «tirishqoqlik»ka to‘sqinlik qilishi mumkin. Ayniqsa, hozir turli motivator va kouchlar biror narsaga erishishni sun’iy osonlashtirayotgandek tuyuladi, menga. Real hayotda esa maqsadni qandayligiga qarab erishish oson bo‘lmagan maqsadlar ham borligini aqlimiz bilan qabul qilishimiz kerak. Deylik, «3 oyda eng oson yo‘l bilan o‘rgatamiz» deydigan til kurslari shunchaki marketing hiylasi. Til o‘rganish uchun albatta, qattiq intizom va qunt bo‘lmasa, shunchaki oson emas.
«Iste’dodiga ortiqcha» ishonishi: Iqtidorli inson o‘zining iste’dodiga ishonib, o‘zini «qiyinchilikdan» xoli deb hisoblashi mumkin. Yoki, iqtidorli o‘ziga ortiqcha baho berib yuborishi mumkin. Deylik, iqtidorli o‘ziga bo‘lgan bahoni iqtidorli emaslar orasida bersa qanday-yu, aksincha ko‘plab iqtidorlilar ichida iqtidorli ekanligiga baho bersa qanday?
O‘rganish
«Yengil hayot» madaniyati: Insonlarga «yengil hayot» madaniyati biror narsani yaxshiroq o‘rganishga va maqsadlarga erishish uchun qiyinchiliklarga ham tayyor turishga to‘sqinlik qilishi mumkin.
Xatolardan qo‘rqish: Xato qilishni «yomon», deb qabul qilishimiz o‘rganishdan to‘xtatishi mumkin.
O‘rganishda strategiyaning yetishmasligi: Aksariyat, iqtidorlilarga qanday o‘rganish va axborotni qanday ketma ketlikda yoki biror bir strukturali tarzda o‘zlashtirishni bilmasligi muammo tug‘dirishi mumkin (ya’ni, pala-partish).
Yana o‘ziga ishonmagan inson maqsadlariga erishishdan qo‘rqishi mumkin.
Vaqtni boshqara olmaslik ham maqsadlarga yetishga to‘sqinlik qiladi.
Xatolardan qo‘rqish bilan bir qatorda, muvaffaqiyatsizliklardan qo‘rqish ham boshlagan ishlarni tashlab ketishga olib kelishi mumkin.
Qolaversa iqtidorli insonlarni to‘g‘ri yo‘naltiruvchi maslahatchilari, ustozlari bo‘lishi ham juda muhim.
Yechimlar
Intizomli hayotni shakllantirish, ya’ni o‘zini o‘zi boshqarish, vaqtni rejalashtirish va qiyinchiliklarga chora topa olish ko‘nikmalarini rivojlantirish.
Qunt va tirishqoqlikni rivojlantirish: «Oson yo‘l»sindromi bilan kurashish, xatolarni «ta’lim» yoki saboq deb hisoblash va albatta, qiyinchiliklarni yengishga tayyor bo‘lish.
O‘rganish madaniyatini shakllantirish – o‘rganish o‘z-o‘ziga ishonchni kuchaytiradi, xatolardan saboq olishga ko‘niktiradi va hayotiy tajribaga ega bo‘ladi.
To‘g‘ri maslahat olish va yo‘naltirish: Iqtidorli insonlarni «oxirigacha bora oladigan» shaxslar tomonga yo‘naltirish. Albatta, bu borada davlat darajasidagi tizimga solingan loyihalar bo‘lishi shart.
Ushbu sabablar va yechimlarni anglashimiz yurtimizdagi iqtidorli insonlarni maqsadlariga erishishiga yordam beradi deb o‘ylayman.
Madina Miytan, psixolog
“Zamin” yangiliklarini “Instagram”da kuzatib boring
Ctrl
Enter
Xato topdIngizmi?
Iborani ajratib Ctrl+Enter tugmasini bosingMavzuga oid yangiliklar
Qahva miyada «baxt garmoni»ni ishlab chiqarishi va yurakka foydali ekanligi aytildi
Shimoliy Koreya «yangi davr» boshlanganini e’lon qildi
Turkiyada Islom Karimov haqida kitob nashr qilindi
Qarish jarayonini sekinlashtirish uchun qanday ovqatlanish kerak?
Endi haydovchilar qaysi “zapravka”larda gaz borligini onlayn tarzda bilishi mumkin
Kuzda immunitetni yaxshilash uchun nimalar iste’mol qilish kerak?
Karvaxalni “sindirgan” raqibi unga murojaat qildi...
Mikroto‘lqinli pechda isitish mumkin bo‘lmagan 5 ta mahsulot
