Bolalarga kitob tanlash — bu nafaqat ularning o‘qishga bo‘lgan qiziqishini shakllantirish, balki ularning tafakkuri, his-tuyg‘ulari va axloqiy qadriyatlarini ham tarbiyalaydigan mas’uliyatli jarayon. Professional tarzda yondashilganda, quyidagi omillarga albatta e’tibor qaratish kerak:
1. Yoshga mosligi
0–3 yosh: Qalin karton sahifali, yirik illustratsiyali, qisqa va oddiy matnli kitoblar. Bu yoshda bola ko‘proq ko‘rish va eshitish orqali o‘rganadi.
4–6 yosh: So‘zlar soni ko‘payadi, ammo matn hali ham qisqa va jonli bo‘lishi kerak. Illustratsiyalar hikoya mazmunini to‘ldirishi zarur.
7 yosh va undan yuqori: Oddiy syujetli, bolalar yoshiga mos leksikadagi kitoblar, asta-sekin kattaroq hajmga o‘tiladi.
2. Matnning soddaligi va tuzilishi
Yosh bolalar uchun kitobda uzun va murakkab gaplar bo‘lmasligi kerak. So‘zlar bolaning so‘z boyligini boyitish bilan birga, uni chalg‘itmasligi va qiyinlashtirmasligi lozim.
3. Illustratsiya va dizayn sifati
Ranglar bolaning diqqatini tortishi, biroq ko‘zga og‘ir tushmasligi zarur. Rasmlar hikoya mazmuniga mos kelishi va bolaga syujetni yaxshiroq tushunishga yordam berishi shart.
4. Mazmunning axloqiy va tarbiyaviy qiymati
Kitobdagi voqealar bolaga do‘stlik, mehr-shafqat, rostgo‘ylik, mehnatsevarlik kabi qadriyatlarni o‘rgatishi kerak. Zo‘ravonlik, haqorat yoki yoshga mos bo‘lmagan kontentdan qochish zarur.
5. Bolaning qiziqishlariga mosligi
Agar bola hayvonot dunyosiga qiziqsa — hayvonlar haqidagi kitoblar, fantaziyani yaxshi ko‘rsa — ertak va afsonalar unga mos keladi. Qiziqishlar orqali o‘qishga muhabbatni kuchaytirish mumkin.
6. Material va xavfsizlik
Kitobning qog‘ozi bola uchun xavfsiz bo‘lishi, yosh bolalar uchun burchaklari o‘tkir bo‘lmasligi va tez aylanadigan sahifalardan iborat bo‘lishi muhim. 0–3 yoshli bolalar uchun kitoblarda bola og‘ziga solib yutib yubora oladigan yoki erib ketishi mumkin bo‘lgan kichik va xavfli elementlar bo‘lmasligi kerak.
7. Muallif va nashriyot ishonchliligi
Tanlangan kitoblar bolalar adabiyotida tajribali mualliflar va bolalar psixologiyasini yaxshi tushunadigan nashriyotlar tomonidan chiqarilgan bo‘lishi muhim. Sifatli tahrir va leksik nazorat kitob mazmunining to‘g‘ri va sof bo‘lishini ta’minlaydi.
“Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!
