Hayotda har bir munosabat sinov va sirlarga to‘la. Ayniqsa, er va xotinning qalblarida chuqur yotgan, bir-birini bog‘lab turadigan sir nimada — muhabbatdami yo mas’uliyatdami? Qanday qilib ikkisini bir vaqtning o‘zida saqlab qolish mumkin? Keling, shu savollar atrofida biroz mulohaza qilamiz.
Muhabbat nafaqat qo‘lda shamollab turgan hissiyot, balki munosabatlar poydevori bo‘lishi mumkin. Ta’limga ko‘ra, muhabbat oila hayotida quvonch va salomatlik manbai bo‘lib xizmat qiladi; u ikki sherikning hayotini boyitadi, bir-biriga quvonch va xavfsizlik tuyg‘usini taqdim etadi. Mutaxassislar muhabbat jismoniy va ruhiy sog‘likka ijobiy ta’sir ko‘rsatishi, immun tizimini mustahkamlashga ko‘mak beradigan dofamin va kortizol gormonlari ishlab chiqarilishini rag‘batlantirishini ham ta’kidlaydilar. Haqiqatan ham, muhabbat insonlar o‘rtasidagi aloqa va maqsadlar umumiyligini kuchaytiradi, har ikki kishiga himoya va dalda hissini bag‘ishlaydi.
Biroq muhabbat o‘z-o‘zidan oilaviy hayotni mustahkam qilmaydi. Uning yonida mas’uliyat ham bor. Psixologlar fikricha, mas’uliyat munosabatlar sifatini shakllantiradi: bu esa insonning o‘z harakatlari uchun javobgarlikni o‘z zimmasiga olishi, o‘zaro majburiyatlarni bajarishi va juftlikning farovonligiga faol hissa qo‘shishi demakdir. Mas’uliyat ishonch, yaqinlik va sog‘lom munosabatga asos beradi: juftlar bir-biriga ishonishi, empatiya ko‘rsatishi va o‘zaro yordam berishi kerak. Bundan tashqari, mas’uliyatli sheriklar ochiq muloqotga e’tibor qaratib, ehtiyoj va intilishlarni aniq ifoda qila oladilar, bu esa tushunmovchiliklarni kamaytiradi va muammolarni hal qilishni yengillashtiradi.
Ayni paytda muhabbat va mas’uliyat o‘rtasidagi bog‘liqlikni inkor etish mumkin emas. Katolik ilohiyotchisi Karol Voytila quyidagicha yozgan: «Shaxsiy kommunikatsiya uchun kalit o‘zaro o‘zini bag‘ishlash va bu bilan birga biri-biri uchun mas’uliyat hissidir». Uning ta’kidicha, haqiqiy muhabbat darajasi his-tuyg‘ular kuchiga emas, balki kishi o‘z juftini qanchalik mas’uliyat bilan qo‘llab-quvvatlashga tayyorligini ko‘rsatadi. Shunday qilib, haqiqiy muhabbat mana shu mas’uliyat tuyg‘usi bilan o‘lchanadi; juftlar bir-biriga nafaqat qaynoq tuyg‘ular, balki amaliy qo‘llab-quvvatlash va himoyani ham taqdim etishlari kerak.
Ammo «haqiqiy sir» bunda ikkalasining muvozanatini topishdir. Muhabbatsiz mas’uliyat vaqt o‘tishi bilan faqat yukdek paydo bo‘lishi mumkin; muhabbatsiz mas’uliyat mehnatdan boshqa narsa emas. Ayni paytda, mas’uliyatsiz muhabbat yog‘ar yomg‘irga o‘xshaydi — ilk ehtiroslar so‘ngach, juftlar o‘zini beqaror va yolg‘iz his qilishlari mumkin. Shuning uchun juftlar bir-biriga empatiya va turli vaziyatlarda hamjihatlik ko‘rsatishlari, bo‘lgan muammolarni ochiq muhokama qilishlari va bir-biriga g‘amxo‘rlik qilishda mas’uliyatlarni teng taqsimlashlari zarur. Juftlar birgalikda uy ishlari, moliyaviy majburiyatlar va emotsional mehnatni tuhfa qiladigan hamkorlar sifatida harakat qilishni o‘rgansalar, munosabatlari barqaror va qoniqarli bo‘ladi.
Shu o‘rinda yangi avlod – Z avlodi munosabatlarga qanday yondashmoqda? Ular holatlarga real qarab, his-tuyg‘ularni hech qanday ortiqcha bezatishlarsiz, to‘g‘ridan‑to‘g‘ri ifoda etadi. Mas’uliyatni faqat moliyaviy yoki maishiy vazifalar bilan emas, balki ruhiy va emotsional qo‘llab-quvvatlash, o‘zaro hurmat va shaxsiy o‘sish yo‘llarini qo‘llab-quvvatlash bilan bog‘lashadi. Ularning fikricha, munosabatlar zamonaviy dunyoda ikkita proyektor — muhabbat va mas’uliyat — og‘irligida suyanadi. Agar siz va juftingiz bir-biringizning orzu va maqsadlaringizni qo‘llab-quvvatlasangiz, har qanday sinovdan birga o‘tib ketishingiz mumkin.
Shunday qilib, «Er va xotin o‘rtasidagi eng katta sir nima?» degan savolga javob aniq: bu muhabbat bilan mas’uliyatning muvozanatida. Muhabbat ikki qalbni birlashtiradi, mas’uliyat esa o‘sha birlikni saqlab, uning ruknlarini mustahkamlaydi. Ular bir-biriga bog‘liq ikki qanotga o‘xshaydi; birining yo‘qligida parvoz qilish qiyin. Shuning uchun, agar siz ideal juftlik barpo qilmoqchi bo‘lsangiz, his-tuyg‘ularingizni erkin ifoda etish bilan birga, bir-biringizning ehtiyoj va majburiyatlaringizga hurmat va mas’uliyat bilan yondoshing. Bu sirni tushungan har qanday juftlik, hatto eng og‘ir kunlarda ham haqiqiy baxtni topishi mumkin.
