Har yili kuz faslida daraxtlarning yashil barglari sariq, qizil yoki to‘q jigarrang tusga kiradi. Bu manzara tabiatning eng chiroyli hodisalaridan biri hisoblanadi. Olimlarning aytishicha, bunday o‘zgarish bargdagi yashil modda — xlorofill kamayganida yuz beradi. Shu paytda bargda ilgari yashirinib turgan karotinoid va antotsianin moddalari ko‘rinadi. Aynan shu moddalar barglarga turli rang beradi.
Ammo savol shunda: nima uchun daraxtlar bu jarayonni o‘tkazadi? Olimlar bu savolga turlicha javob berishadi. Ayrimlar fikricha, qizil rangdagi pigmentlar bargni quyosh nurlaridan himoya qiladi. Ya’ni daraxt sovuq mavsumga tayyorlanayotganda barglar “tabiiy quyoshdan saqlovchi vosita” hosil qiladi. Bu holat ayniqsa Shimoliy Amerika va Sharqiy Osiyoda keng tarqalgan, chunki u yerda kuzda quyosh nuri kuchliroq bo‘ladi.
Boshqa tadqiqotchilar esa buni hasharotlarga qarshi himoya deb tushuntiradi. Ularning fikricha, barg rangining o‘zgarishi ayrim hasharotlarni, xususan bargshira kabi zararli turlarni uzoqlashtiradi. Biroq bu fikr ham to‘liq isbotlanmagan, chunki hasharotlar qizil rangni odamlar kabi ko‘ra olmaydi. Shuning uchun olimlar hali yagona xulosaga kelishmagan.
So‘nggi yillarda iqlim o‘zgarishi bu jarayonga ham ta’sir qilmoqda. Qurg‘oqchilik yoki iliq kuz barglarning rangini xira qiladi, ba’zan esa umuman rang o‘zgarishsiz to‘kilib ketishiga sabab bo‘ladi. Shunga qaramay, kuzgi barglarning turfa ranglari hanuzgacha tabiatning eng go‘zal va sirli hodisalaridan biri bo‘lib qolmoqda.
“Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!
Mehmon guruhidagi foydalanuvchilar ushbu nashrga izoh qoldira olmaydi.
