"Tosh, qog‘oz, qaychi" ko‘pincha oddiy tasodif o‘yini deb hisoblansa-da, avstraliyalik kognitiv olim deyarli har safar g‘alaba qozonishning yo‘li borligini ta’kidlaydi. G‘arbiy Sidney universiteti doktori Denis Merelning so‘zlariga ko‘ra, g‘alaba qozonishning kaliti oldingi raundni butunlay unutishdir.
"The Conversation" uchun maqolada tadqiqotchi oldingi harakatlarni tahlil qilishga urinish faqat haqiqiy tasodifiylikka to‘sqinlik qilishini tushuntiradi. Tajribalar shuni ko‘rsatdiki, o‘tmishdagi tanlovlarni - o‘zlarining va raqiblarining tanlovlarini e’tiborsiz qoldirgan ishtirokchilar ko‘proq g‘alaba qozonishgan.
Tadqiqot uchun Merel va uning hamkasblari o‘yinning kompyuter versiyasini o‘ynash uchun 62 kishini jalb qilishdi. Jami 15 000 raund o‘ynaldi, ularning miya faoliyati elektroensefalografiya (EEG) yordamida kuzatildi. Ma’lumotlar shuni ko‘rsatdiki, miya o‘tmishdagi harakatlarga javob beradi, bu esa o‘yinchilarni oldindan aytib bo‘ladigan qiladi. "Biz o‘yinchining tosh, qog‘oz yoki qaychi haqidagi qarorini ular tanlov qilishdan oldin ham oldindan aytib berishimiz mumkin", deb ta’kidladi Merel.
Olimning fikriga ko‘ra, eng yaxshi strategiya iloji boricha tasodifiy va oldindan aytib bo‘lmaydigan tarzda harakat qilishdir. O‘yinchilar o‘tgan raundlarni tahlil qilishdan va raqiblarining harakatlarini bashorat qilishga urinishdan qochishlari kerak. Hatto ozgina tarafkashlik, masalan, toshni tez-tez tanlash moyilligi ham ularning g‘alaba qozonish imkoniyatlarini kamaytiradi.
Tajribalar shuni ko‘rsatdiki, odamlar tanlovlarni takrorlashdan qochishadi va muayyan bo‘laklarning qiymatini oshirib yuborishadi. Ishtirokchilarning yarmidan ko‘pi toshni afzal ko‘rishdi, qaychini kamroq tanlashdi. Bularning barchasi haqiqiy tasodifiylikka to‘sqinlik qiladi va o‘yinchilarni bashorat qilishga moyil qiladi.
Eslatib o‘tamiz, "tosh, qog‘oz, qaychi" o‘yini boy tarixga ega. Uning birinchi eslatmalari taxminan 1600 yillarda Xitoyda uchraydi va tosh, qog‘oz va qaychi bilan zamonaviy versiyasi XX asrda Yevropa va Qo‘shma Shtatlarda paydo bo‘lgan.
“Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!
