Farzand tarbiyasida ota-onadan katta mahorat, ulkan mas’uliyat, teran aql va chuqur mulohaza talab qilinadi. Bolaning fe’l-atvorini sinchkovlik bilan o‘rganib, unga mehr va tadbir bilan yondashilsa, inshaalloh, ko‘zlangan maqsadga erishiladi.
Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam bu borada bizga eng go‘zal namunadirlar. U zot (alayhissalom): “Farzandlaringizni xurmat qiling va ularga chiroyli odob o‘rgating”(Ibn Moja rivoyati), deb biz ummatlarga shu kabi ko‘plab fazilatli tavsiyalarini berganlar. Nasihatlariga amal qilgan kishi hatto tunda ham yo‘lidan adashmay, qoqilmay manziliga etadi. U zot (alayhissalom) bolalarga salom berish va unga munosib alik olishni o‘rgatishdan boshlaganlar. Ko‘chadan o‘tib ketayotib ham ularga birinchi salom berganlar. Anas roziyallohu anhu aytadi: “Men bolalar bilan o‘ynayotganimda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam yonimga kelib, bizga salom berdilar”. U kishidan (roziyallohu anhu)yani bir rivoyatda: “Ey o‘g‘lim, ahli oilang huzuriga kiradigan bo‘lsang, salom ber. Chunki saloming senga va oilanga baraka keltiradi”, deb marhamat qilganlar.
Bolaga yolg‘on gapirmang va uni aldamang, chunki siz unga namunasiz. Abdulloh ibn Omir roziyallohu anhu bunday hikoyani qiladi: “Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bizning uyda o‘tirgan edilar. Onam meni chaqirdilar: “Qani, bu erga kel-chi, senga bir nima beraman”, dedilar. Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi va sallam: “Unga nima bermoqchisan?” deb so‘radilar. Onam: “Bir dona xurmo beraman”, dedi. Shunda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Agarda unga biror bir narsa bermasang, senga yolg‘on yoziladi”, dedilar”.
Farzandlarni jazolashda o‘ta qattiqqo‘llik yaramaydi. Jazo unga yarasha bo‘lishi uchun yuzga urish yoki tupurish va boshqa narsalar bilan bolani tahqirlanmaydi. Chunki yuz mukarramlik belgisidir. Rasululloh sollallohu alayhi va sallam: “Sizlardan biringiz uradigan bo‘lsa, yuzga urishdan saqlansin”, deb marhamat qilganlar (Tabaroniy rivoyati).
O‘g‘rilik barcha davrlarda insonlarning nafratiga sazovor bo‘lgan jirkanch odatdir. U ijtimoiy muhitni izdan chiqaradi va jamiyatni tanazzulga olib boradi. Ayrim ota-onalar farzandlarining yoshlikda qilgan o‘g‘irligiga beparvo bo‘lib, qilmishini go‘daklikka yo‘yadilar. Bu muthish xatodir. Bunday beparvolik bolada o‘zgalar moliga xiyonat qilishdan qo‘rqmaslik hissini uyg‘otadi. Quyidagi hikoya so‘zimizning dalilidir: Mahkamalardan birida o‘g‘rilik bilan qo‘lga tushgan o‘g‘rini jazolashga hukm chiqariladi. Hukm ijro etiladigan kun kelganda o‘g‘ri ovozining boricha bunday deb baqiradi: “Meni emas onamni jazolang! Birinchi bor qo‘shnimiznikidan tuxum o‘g‘irlaganimda u meni koyimadi va egasiga qaytarib berishimni talab qilmadi. Aksincha, qilgan ishimdan quvonib: “Hudoga shukr! Mening o‘g‘lim haqiqiy erkak bo‘libdi”, degan edi. Agar onamning tili bo‘lmaganida edi, men o‘g‘ri bo‘lmasdim”.
So‘kish va haqorat so‘zlarni aytish yoshlar orasida eng ko‘p tarqalgan yomon illatlardandir. Bunda kattalarning “xizmati” katta. Chunki endi tili chiqayotgan bolaga: “Bitta so‘kib qo‘y”, deb yomon odatni singdirib borishadi. Ayrim ota-onalar jahl otiga minib, o‘zaro tortishib uyatsiz so‘zlarni aytishlari farzandlarida ma’naviy ahloqsizlikni shakllanishiga, shuningdek, ularni ko‘cha-ko‘yda qarovsiz qo‘yib, xulqi buzuq bolalar bilan o‘rtoqlashib qolishiga sabab bo‘lishadi. Buning uchun bola tarbiyasi uzluksiz ravishda diqqat markazida turish kerak.
Bugungi kunda ko‘pchilik yoshlar axloqiy me’yorlar butkul tanazzulga yuz tutgan olomoncha madaniyatga ko‘r-ko‘rona taqlid qilayotganlari bois axloqiy buzuqlikka yuz tutmoqdalar. Tarbiyaga mas’ul shaxslar yoshlarni ma’naviy va moddiy hujumlardan himoyalashlari, ularni doimo ezgulik sari chorlab, pand-nasihatlar qilishlari lozim. Yurtimizda ota-onalarga bu borada yordamchi bo‘la oladigan diniy-marifiy, kasb-hunar va sport tashkilotlari bisyor. Ulardan unumli foydalanish barchamizning qo‘limizda.
“O‘zlari imon keltirib, zurriyotlari ham ularga imon bilan ergashgan zotlarga (o‘sha) zurriyotlarini ham qo‘shamiz. Ularga qilgan amallaridan biror narsani kamaytirmaymiz. Har bir kimsa o‘zi qilgan ishi bilan garovlangandir” (Tur surasi, 21 oyat).
Alloh taolo barchamizga ana shu baxtini nasib aylasin!
Manba: www.muslim.uz “Zamin” yangiliklarini “Twitter”da kuzatib boring
Ctrl
Enter
Xato topdIngizmi?
Iborani ajratib Ctrl+Enter tugmasini bosingMavzuga oid yangiliklar
Eron prezidenti jiddiy bayonot berdi: «Isroildan hech narsa qolmaydi»
Ortiqcha vaznli insonlar uchun sog‘lom ovqatlanishning beshta muhim qoidasi
Qaysi kundalik odatlar immunitet pasayishiga olib kelishini bilasizmi?
Vladimir Putin «Krokus»da sodir etilgan terakt uchun o‘ch olishga chaqirdi
Sariqmi yoki yashil: qaysi turdagi banan foydaliroq?
Toshkentda 02 kodli avtoraqamlar taxminan qachon paydo bo‘lishi aytildi
Crocus teraktida ayblanayotgan tojikistonlik Dalerjon Mirzoyevning ota-onasi o‘g‘li haqida gapirdi
Velosipedda sayr qilish uchun 3 sabab: yoshartiradi, ozdiradi va umrni uzaytiradi
