Ўзбекистонда 2025 йил 1 июлдан бошлаб уй-жой харид қилишда янги давр бошланади — эскроу тизими жорий этилади. Бу янгилик нафақат қурилиш соҳасида молиявий интизомни мустаҳкамлайди, балки фуқароларнинг ҳуқуқларини кафолатлашда ҳам муҳим роль ўйнайди.
Эскроу – харидорнинг пуллари банкда ҳимояда
Эскроу – бу молиявий хавф-хатарларни камайтиришга қаратилган махсус ҳисоб-китоб тизими бўлиб, унга кўра харидор тўлаётган маблағ тўғридан-тўғри қурилиш ташкилотига эмас, балки банкдаги махсус ҳисобвараққа тушади. Бу ҳисобварақдан пул фақат белгиланган шартлар бажарилгандан кейингина чиқарилади. Яъни, қурилиш камида 30%га якунланган бўлса, банк қурилишчига пулни ўтказади.
Бу янгича ёндашув уй-жой бозоридаги хатарларни камайтиради, алданиш ҳолатларининг олдини олади ва энг муҳими — харидорнинг маблағи кафолатда бўлади.
Фақат давлат рўйхатидан ўтган лойиҳаларга рухсат
Эндиликда уй-жой шартномалари фақат юридик жиҳатдан расмийлаштирилган, давлат рўйхатидан ўтган қурилиш объектлари бўйича тузилади. Бу қурилиш лойиҳаларининг ҳуқуқий асосларини кучайтиради ва "қора бозор"да юз бераётган ноқонуний савдоларга чек қўяди.
Тизим босқичма-босқич жорий этилади
Янги тартиб 2025 йилнинг иккинчи ярмида, аниқроғи 1 июлдан 31 декабргача, амалдагилар билан бирга параллел тарзда ишлайди. Аммо 2026 йил 1 январдан бошлаб фақат эскроу ҳисобварақ орқали ҳисоб-китоб қилишга рухсат берилади.
Бу оралиқ давр фуқаролар, банклар ва қурилиш компаниялари учун янги тизимга мослашиш имконини яратади. Шу билан бирга, давлат томонидан назорат кучайиб, ҳар бир қурилиш босқичи текширувдан ўтказилади.
“Шаффоф қурилиш” — назорат қўли
Молиявий тозалик ва шаффофликни таъминлаш мақсадида янгича ахборот тизими — «Шаффоф қурилиш» платформаси ишга туширилади. У орқали ҳар бир қурилиш объекти бўйича маълумотлар электрон равишда қайд этилади.
Бу ахборотлар нафақат давлат идораларига, балки солиқ органларига ҳам автоматик равишда юборилади. Натижада қурилишдаги ҳар бир қадам очиқ ва аниқ бўлади.
Нима ўзгаради?
Харидорлар ўз маблағини ишончли ҳимояга топширади;
Қурилиш компаниялари маблағни фақат белгиланган ишлар бажарилгандан сўнг олади;
Қонунсиз қурилиш лойиҳаларига чек қўйилади;
Давлатнинг қурилиш соҳасини назорат қилиш имкони ошади;
Солиқ тизими учун шаффоф маълумотлар таъминланади.
Халқ қандай қабул қилади?
Жамоатчилик орасида бу янгиликга нисбатан қизғин муҳокамалар кетмоқда. Кўпчилик эскроу тизимини “устамон қурилишчилар”нинг қўпол хато ва алдовларидан ҳимоя сифатида кўрмоқда. Айримлар эса бу механизм кўпроқ банкларнинг фойдасини кўзлаши мумкин, деб ҳисобламоқда.
Шунга қарамасдан, кўплаб таҳлилчилар ушбу янгиликни мустақил уй-жой бозорида муҳим бурилиш нуқтаси сифатида баҳоламоқда. Чунки бу орқали қурилиш соҳасидаги ноаниқликлар камайиб, фуқароларнинг ишончи ортади.
Хулоса:
2025 йил 1 июлдан бошлаб уй-жой хариди масаласида ҳамма нарса аввалгидек бўлмайди. Эскроу тизими орқали пулингиз ҳар қандай хавфдан ҳимояланади. Ҳар бир тўлов, ҳар бир қурилиш босқичи энди назоратда бўлади. Бу нафақат фуқаролар учун, балки бутун иқтисодиёт учун ҳам мустаҳкам пойдевор яратиши мумкин.
«Замин»ни Telegram’да ўқинг!
Ctrl
Enter
Хато топдИнгизми
Иборани ажратиб Ctrl+Enter тугмасини босинг Мавзуга оид янгиликлар
