20 миллион тонна ғаллани Украинадан қандай олиб чиқиш мумкин?

^{Фото: Baking Business}
Украинанинг Одесса портидаги битта металл конструкциянинг ўзида чорак миллион тонна ғалла мавжуд. Бу ҳақда The Guardian хабар берди.
Бу урушдан буён Украинада қолиб кетган тахминий 20 млн тонналик ғалланинг 1 фоиздан сал кўпроқ қисмини ташкил қилади.

Яна юзлаб бундай захиралар буғдой экспорти бўйича дунёнинг бешинчи йирик мамлакати Украина бўйлаб тарқалган: йўллар ёнида, темир йўл терминалларида ва портларда.

Айни пайтда инфляция ошиб боряпти. Ҳиндистон каби давлатлар буғдой экспортига тўсқинлик қилмоқда, очарчилик хавфи эса кучаймоқда.

Бутун дунёни таъминлаш учун зарур бўлган ва Киев зудлик билан сотмоқчи бўлган Украина ғалласини қутқариш миссияси бўйича халқаро келишувга босим кучайиб бормоқда.

Украина дунёдаги кунгабоқар уруғининг ярмини, буғдойнинг ўндан бир қисмини ва арпа ва колзанинг бешдан бир қисмини ишлаб чиқаради.

Катта дипломатик саъй-ҳаракатлар билан бир қаторда, Украина ғалласини қутқариш ҳам оғир логистик муаммодир. Катта миқдорни ҳисобга олсак, Украина донининг кўп қисми ҳар доим автомобиль ёки темир йўл орқали эмас, балки денгиз орқали экспорт қилинган.

Қора денгизга кириш ва ундан чиқиш ҳуқуқига эга бўлган Туркия Украина қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини Қора денгиз портидан жўнатишни қайта бошлаш бўйича тахминий келишувга эришди.

Бироқ Украина бир нечта муаммоларни ҳал қилиш керак. Буларга экинларни халқаро шартномалардан ташқари хавфсиз ташишни таъминлаш киради.

Россия Украинага бостириб киришни бошлаганида, у мамлакатнинг Қора денгиз портларини, шу жумладан Одесса портини блокировка қилиб, ҳар қандай кемаларнинг портлардан чиқиши ёки киришига тўсқинлик қилди.

Бундан ташқари соҳиллар сузувчи миналар билан тўлдирилган. Ҳар қандай дон коридори учун сувларни минадан тозалаш талаб қилинади.

Кейин донни ташиш учун кўплаб кемалар топиш қийин. Қишлоқ хўжалиги товарлари қитъалар ўртасида 50 минг тоннагача юкни сиғдира оладиган қуйма юк кемаларида олиб ўтилади.

Тахминан 20 млн тонна дон ташиладиган бўлса, 400 га яқин мос кема керак бўлади.

- Урушдан олдин Украина қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари экспортининг 90 фоиздан ортиғи денгиз орқали амалга оширилган, — дейди Украина миллий аграр форуми директори Мария Дидух.

Халқаро дон кенгаши маълумотларига кўра, урушдан олдин ҳар ой Украина денгиз портларидан 5 млн тоннадан 6 млн тоннагача дон экспорт қилинарди.

Дидухнинг сўзларига кўра, урушнинг дастлабки уч ойи давомида оддий ойлик экспорт миқдорининг атиги бешдан бир қисми бошқа йўллар билан мамлакатдан ташқарига олиб чиқилган.

Бу бор-йўғи 1,2 млн тонна дон, кунгабоқар ёғи ва бошқа барча қишлоқ хўжалиги экспортини ташкил этади.

Темир йўл ва автомобиль йўллари ҳам логистика муаммоларига тўла. Украина темир йўл тармоғи, худди Россия сингари, Польша ёки Руминия каби Европа қўшниларига қараганда бир оз кенгроқ ёки темир йўлнинг иккита рельслари орасидаги масофага эга.

Бу шуни англатадики, темир йўл орқали ташиладиган дон Украинанинг Европа чегараларига етиб келганида, уни тушириш ва бошқа поездга ўтказиш керак.

Дон кемаларини жўнатиш учун Украинанинг учта порти кўриб чиқилмоқда: Одесса, ғарбдаги Южне ва шарқдаги Чорноморск портлари.

Қирғоққа яқин денгиз миналар билан тўлдирилгани учун транспорт хавфсизлигини таъминлашга кўп иш қилиш керак.

Ҳатто Россия ҳукумати кемаларга кафолат берган тақдирда ҳам барча кема эгалари бунга кўнмаслиги мумкин. Уларни кўндириш учун эса кўпроқ пул керак.

Кема ва экипажни кўндириш учун уруш суғуртасининг мавжудлиги ҳар қандай дон йўлаги муваффақиятида ҳал қилувчи омил бўлади.

Халқаро музокаралар давом этар экан, вақт ўтиб бормоқда. Украина қишлоқ хўжалиги саноати ва озиқ-овқат таҳлилчиларининг фикрига кўра, дунёда муаммони ҳал қилиш учун 10 ҳафта бор, баҳорги ўрим-йиғим мамлакат ғалла омборларида ўз ўрнини эгаллаши керак.

Аввалроқ Россия ва Туркия Украина портларини миналардан тозалашни муҳокама қилаётгани ҳақида хабар берилганди. “Замин” янгиликларини “Youtube”да кузатиб боринг