Мадридда жойлашган ҳарбий-денгиз флоти музейида кутилмаган воқеа рўй берди. Италиялик сайёҳ ва денгизчи Христофор Колумбнинг тасвири акс этган асарга қизил бўёқ қуйилди, деб хабар берди El País.
Маълумотларга кўра, бу ишни Futuro Vegetal номли экологик ташкилот фаоллари амалга оширган. Улар рассом Хосе Гарнелонинг “Христофор Колумбнинг илк байрами” номли асарига биологик парчаланадиган бўёқ сепишган ва “Байрам қилишга ҳеч нарса йўқ!” деган чақириқ билан чиқиш қилишган.
Фаоллар ўз ҳаракатини тарихий адолатга чақириқ сифатида изоҳлади. Уларга кўра, Колумбнинг Американи “кашф этиши” маҳаллий халқларнинг фожиали тақдири билан боғлиқ. Шу сабабли, бу кунда байрам қилиш эмас, балки ўтмишдаги ноҳақликларни тан олиш керак, деб ҳисоблашади.
Музей маъмуриятининг маълум қилишича, воқеадан сўнг хавфсизлик хизматчилари фаолларни ҳибсга олган ва улар маданий меросга қарши жиноятда айбланган. Ҳозирда тергов ишлари олиб борилмоқда.
Испанияда ҳар йили 12 октябрь куни миллий байрам сифатида нишонланади. Бу сана 1492 йилда Христофор Колумбнинг Америка қитъасига илк қадам қўйган кунига тўғри келади. Аммо сўнгги йилларда ушбу сана жамиятда кескин баҳсларга сабаб бўлиб келмоқда.
Айримлар бу кунни “жаҳон цивилизациясининг янги даври бошланган сана” деб ҳисоблашса, бошқалар уни “йирик босқинчилик ва маҳаллий халқларнинг қул қилинишининг бошланиши” сифатида қабул қилади.
Тарихчилар таъкидлашича, Колумб “Американи кашф этган” эмас, чунки у етиб борганида бу ерда аллақачон турли маданиятлар ва халқлар яшаган. Унинг саёҳатлари эса Ғарбий Европанинг янги ерларга кириб боришига ва кейинчалик катта кўчишлар, мустамлакачилик сиёсатининг бошланишига замин яратган.
Колумб 1492–1502 йиллар оралиғида Американи тўрт марта зиёрат қилган. Унинг ҳаракатлари натижасида кейинчалик АҚШ, Канада ва Мексика каби янги давлатлар ташкил топди. Бироқ бу жараён маҳаллий аҳоли учун оғир оқибатлар — ерларини йўқотиш, маданиятнинг йўқ бўлиши ва зўравонликлар билан ёдда қолган.
Бугунги кунда Европада ва Америкада Колумб шахсиятига муносабат иккига бўлинган. Бир тараф уни “жаҳонни бирлаштирган қаҳрамон” деб ҳисобласа, иккинчиси уни “мустамлакачиликнинг рамзи” сифатида кўради.
Мадриддаги мазкур воқеа эса ана шу баҳсларни яна жонлантирди. Экологлар таъкидлаганидек, тарихни қайта кўриб чиқиш ва янги авлодга ҳақиқий манзарани кўрсатиш вақти келган.
Бу ҳодиса жамоатчиликни ўйлантириб қўйди: биз байрам қилаётган тарих — кимнинг ғалабаси, кимнинг фожиасидир?
“Zamin”ни Telegram'да ўқинг!
