2023 йил Ўзбекистонда доллар курси ўтган йилга нисбатан тезроқ ўсмоқда. Америка валютаси ўтган йилни 11 246,81 сўм билан якунлаган бўлса, 2023 йил ноябрь ойи ўрталарига келиб унинг қиймати 12 270 сўмдан ошди. Демак, миллий валюта аллақачон долларга нисбатан 9 фоиздан ортиқ девалвацияга учраган.
Шунингдек, мамлакат иқтисодиёти учун хавфлар сони ортиб бормоқда. Улардан бири Яқин Шарқдаги кескинлик. Курсив нашри экспертлардан 2024 йил охиригача Ўзбекистонда доллар курси қандай ўзгариши мумкинлиги ҳақида сўради.
“Alif” компаниясининг Ўзбекистондаги раҳбари Нуриддин Лафизов сўнгги беш йилдаги валюта курслари маълумотлари таҳлилига асосланиб, жорий йил охиригача валюта курсининг нисбатан барқарорлигини башорат қилмоқда.
“Ноябрь декабрь ойлари давомида курс ўзгариши ўртача 0,6 фоизга, максимал оғиш 0,8 фоизга ўзгарган. Шундан келиб чиқиб, йил охиригача бу кўрсаткич 12 400 дан ошмаслиги кутилмоқда”, — деди у.
Кап Депо инвестиция компанияси молиявий таҳлилчиси Шодибек Кенжаев ҳам шундай прогноз қилди. Унинг фикрича, тўртинчи чоракда сўм АҚШ долларига нисбатан бир оз пасайиб, курс 12 360 сўмни ташкил қилади.
Келгуси йилда вазият ўзгариши мумкин. Нуриддин Лафизовнинг фикрича, йилнинг биринчи ярмида пул ўтказмалари ҳажмининг анъанавий қисқариши валюта курсига босим ўтказиши мумкин. Натижада 12 400 – 12 700 сўм оралиғида тебранишлар бўлиши кутилмоқда. Бироқ ёзда ташқи молиявий тушумларнинг ошиши туфайли курс 12500-12800 сўмгача барқарорлашиши мумкин. 2024 йил охирига келиб 13 мингга етиши мумкин, дейди “Alif” раҳбари.
Шодибек Кенжаев 2024 йилнинг биринчи ярмида валюта курси 12 700 сўмгача кўтарилиши мумкинлигини тахмин қилмоқда. Бироқ таҳлилчи хулоса чиқаришга шошилмаяпти ва 2024 йил учун аниқ прогнозлар айтишга ҳали эрта, деб ҳисоблайди. Унинг сўзларига кўра, ўзбек валютасининг турли омилларга, хусусан, мамлакат ташқи савдо айланмаси, инфляция кўрсаткичлари, геосиёсий вазият, шунингдек, Ўзбекистоннинг асосий савдо ҳамкорлари — Россия ва Туркия валюталарининг ҳолатига боғлиқлигини ҳисобга олиш зарур.
Нуриддин Лафизов пул ўтказмаларининг мавсумий ўсиши, Россия ҳукуматининг яқинда қабул қилинган валюта тушумининг 80 фоизини сотиш тўғрисидаги қарори, мос равишда, миллий валюта курсига таъсир қилишини айтди.
“Таъкидлаш жоизки, октябрь ойида АҚШ доллари ўзбек сўмига нисбатан атиги 0,36 фоизга қимматлашган. Сентябрда бу кўрсаткич 0,7 фоизни, август ойида эса 4,2 фоизни ташкил этган. Шу билан бирга, Россия рубли ва АҚШ доллари ўрнини ўзгартирди — доллар 89 га — июль ойи бошида энг паст даражага тушди ва техник жиҳатдан ҳозирча фақат 90 га қайтиш ҳақида гапириш мумкин. Аммо ўрта муддатли омиллар рублга боғлиқ”, — деди Шодибек Кенжаев.
Нуриддин Лафизов Ўзбекистон учун хавф-хатарлар тўғрисида қуйидагиларни таъкидлади:
“Мураккаб геосиёсий муҳит, жумладан, АҚШ инфляцияси, юқори фоиз ставкалари, Украинадаги конфликт, санкциялар ва нефть нархининг ошишига олиб келиши мумкин бўлган Яқин Шарқдаги кескинлик Ўзбекистон иқтисодиётига хавф туғдиришда давом этмоқда. Бу омиллар ташқи даромадларнинг камайишига, қарз олиш қийматининг ошишига олиб келиши ва ташқи қарзлар ҳамда инвестицияларни жалб қилиш бўйича режаларни амалга оширишни қийинлаштириши мумкин, бу эса савдо баланси ва миллий валюта курсига салбий таъсир кўрсатади”.
Шодибек Кенжаевнинг қайд этишича, АҚШда инфляциянинг сезиларли даражада пасайиши ортидан рекорд даражадаги пасайишдан сўнг жаҳон валюта бозорида доллар курси қайта ошиши мумкин. Бироқ доллар тикланганидан кейин унинг пасайишининг янги тўлқини эҳтимолини инкор этиб бўлмайди, бу эса, ўз навбатида Европа ва Осиё валюталарини янада қўллаб-қувватлаши мумкин.
“Замин” янгиликларини “Telegram”да кузатиб боринг
