Tolibonning yangi qurgan to‘g‘oni nega besh kunda qulab tushdi?

Afg‘onistonning Xost viloyatida ko‘plab umidlar bilan qurilgan suv to‘g‘oni atigi besh kun o‘tishi bilan qulab tushgani aholini jiddiy tashvishga soldi. Bu hodisa mamlakatdagi suv ta’minoti va qurilish sohasidagi ahvolni yana bir bor ko‘zga tashladi.

Xost viloyatining Garbaz tumanida joylashgan ushbu kichik suv to‘g‘oni qurilishi, "Tolibon" harakatining suv va energetika vaziri Abdullatif Mansur tomonidan saltanatli tarzda ochilganiga bor-yo‘g‘i besh kun bo‘lgan edi. Lekin tabiat kuchlari oldida bunday tezkor qurilmalarning qanchalik chidamsiz ekani yana bir marta namoyon bo‘ldi. Mahalliy manbalarning ma’lum qilishicha, to‘g‘on kuchli oqim tufayli qulab tushgan va butun qurilish suv bilan yuvib ketilgan.

Hudud aholisi va ijtimoiy tarmoqlarda tarqalgan ma’lumotlarga ko‘ra, ushbu to‘g‘onning qurilishiga 5 million afg‘oni (taxminan 71 ming AQSH dollari) ham sarflanmagani ta’kidlanmoqda. Bu esa qurilish sifatining pastligi va loyiha nazoratining yetishmasligi haqidagi taxminlarni yanada kuchaytirdi. Ayniqsa, “Tolibon” amalga oshirayotgan qurilish loyihalari ustidan shaffof nazorat tizimining yo‘qligi aholi o‘rtasida shubha uyg‘otmoqda.

E’tiborlisi, 2024 yilda “Tolibon” harakati Afg‘onistonda suv tanqisligi va qurg‘oqchilikning oldini olish maqsadida 100 ga yaqin shu turdagi kichik suv to‘g‘onlari qurishni rejalashtirgan edi. O‘shanda Abdullatif Mansur ushbu inshootlar orqali yerosti suv zaxiralarini to‘ldirib, aholining suvga bo‘lgan ehtiyojini qondirish mumkinligini aytib o‘tgandi. Ammo birinchi qurilgan va tantanali ochilgan inshootning ham tezda qulab tushgani aholining umidlariga zarba bo‘ldi.

Ayniqsa, suv bilan bog‘liq bu kabi qurilmalarning xavfsizligi va mustahkamligi Afg‘oniston aholisi uchun o‘ta muhim sanaladi. Chunki mamlakatda suv resurslarining taqchilligi jiddiy muammoga aylangan, tabiat va iqlim o‘zgarishi bilan bog‘liq holatlar esa bu muammoni yanada og‘irlashtirib bormoqda.

Bundan tashqari, Xost viloyati avval ham shu kabi noodatiy voqealar bilan diqqat markazida bo‘lgan. Xususan, 2024 yil yanvar oyida shu viloyatda yangi qurilayotgan boshqa bir suv to‘g‘oni qurilish ishlari paytida kamida 100 kishining suyak qoldiqlari topilgan edi. Keyinchalik rasmiylar bu suyaklar 1979 yilda, Afg‘onistonda Sovet Ittifoqi tomonidan qo‘llab-quvvatlangan hukumat davrida qatl qilingan va ommaviy qabrga dafn qilingan odamlarga tegishli ekanini bildirgan edi.

Bu holatlar ham Afg‘onistonda qurilayotgan suv inshootlarining faqatgina tabiiy ofatlarga emas, balki tarixiy voqealarga ham bog‘liqligini anglatadi. Bugungi voqea esa mamlakatning suv resurslari sohasidagi muammolarga yana bir bor diqqatni qaratishga sabab bo‘ldi.

Umuman olganda, bu voqeadan keyin Afg‘onistonda “Tolibon” hukumatining loyiha va qurilish nazoratini kuchaytirishga ehtiyoj sezilayotgani yana bir bor namoyon bo‘ldi. Aks holda, bunday muammolar takrorlanishi va aholining davlatga bo‘lgan ishonchining yanada pasayishi ehtimoli mavjud.