Misr yana tarix va sirlarga to‘la zamon eshigini ochdi. Yigirma yillik uzluksiz ta’mirlash va ilmiy tiklash ishlaridan so‘ng, fir’avn Amenxotep IIIning maqbarasi birinchi marta sayyohlar uchun rasman ochildi, deb xabar berdi Associated Press.
Qadimiy tarix va zamonaviy fan birlashgan bu loyiha Misrning eng mashhur hududlaridan biri — Luksor yaqinidagi Podshohlar vodiysida amalga oshirildi. Maqbara vodiyning g‘arbiy qismida joylashgan bo‘lib, u nafaqat fir’avnning asosiy dafn xonasi, balki uning ikki rafiqasi — malika Tiy va Sitamunga atalgan xonalarni ham o‘z ichiga oladi.
Yigirma yil davom etgan tiklash ishlariga yapon olimlari boshchiligidagi xalqaro mutaxassislar guruhi rahbarlik qildi. Ular devor rasmlarini aniq tozalash, yiqilib ketish xavfi bo‘lgan ustunlarni mustahkamlash va ming yillik freskalarni qayta tiklash bilan shug‘ullanishdi. Eng qizig‘i, olimlar fir’avn va uning xotinlarining devordagi tasvirlarini ham ilk holatiga yaqinlashtirishga muvaffaq bo‘lgan.
Misr Qadimiy yodgorliklar oliy kengashi bosh kotibi Muhammad Ismoil ta’kidlashicha, bu maqbara nafaqat arxitektura jihatidan, balki madaniy meros nuqtayi nazaridan ham misli ko‘rilmagan ahamiyatga ega. “Bu nafaqat Amenxotep III davrini, balki o‘sha davrning dunyoqarashi va san’atini ham ochib beradi”, — dedi u.
Amenxotep III, tarixda “Buyuk Amenxotep” nomi bilan ham mashhur, miloddan avvalgi 1390–1350 yillarda hukmronlik qilgan. Uning davri Misrda tinchlik va farovonlik yuksak bosqichga chiqqan “altin asr” sifatida e’tirof etiladi. Shu sababli olimlar bu qabrni faqat dafn joyi emas, balki butun bir sivilizatsiyaning yodgorlik ramzi deb hisoblaydi.
Ta’mirlash ishlari davomida mutaxassislar yuzlab asrlar davomida chang va namlik ostida qolgan naqshin devorlardan yangi detallarni ochishgan. Ayniqsa, fir’avnning ruhiy safari va ilohiy kuchlar bilan uchrashuvi aks etgan tasvirlar tarixchilarni hayratga soldi.
Hozirda maqbara sayyohlar uchun maxsus yo‘laklar va yoritish tizimlari bilan jihozlangan. Mehmonlar nafaqat devorlardagi ajoyib ranglar uyg‘unligidan, balki 3,5 ming yillik tarix bilan yuzma-yuz kelganidan ham ta’sirlanishadi.
Turizm sohasi vakillari bu ochilishni “Misrning yangi uyg‘onish marosimi” deb atashmoqda. Ularga ko‘ra, Amenxotep III maqbarasining ommaga taqdim etilishi mamlakat iqtisodi va madaniy nufuziga yangi turtki berishi kutilmoqda.
Shu tariqa, ming yillar davomida sirli qorong‘ulik qoplagan fir’avn qabri endilikda yorug‘lik va ilm bilan to‘ldi. Endi u faqat tarixchilar uchun emas, balki butun insoniyat uchun ochiq — zamon va madaniyat tutashgan muqaddas makon sifatida.
“Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!
