Issiq yana qaytadi: Iyun oxiri jaziramaga to‘la

Iyunning so‘nggi haftasi O‘zbekiston aholisi uchun sinovli kunlar bo‘lishi kutilmoqda. Ayni paytda mamlakat bo‘ylab yozning odatdagi issig‘i hukm surayotgan bo‘lsa-da, mutaxassislar yaqin kunlarda havoning yanada isishi, ba’zi hududlarda esa sel xavfi yuzaga kelishini ogohlantirmoqda. Kun.uz sayti ob-havo prognozi va iqlimshunos Erkin Abdulahatov tahliliga asoslanib, yaqin 10 kunlikda qanday meteorologik hodisalar kutilayotgani haqida batafsil ma’lumot berdi.

O‘tgan 10 kunlik: To‘satdan do‘l va kuchli jazirama
Iyunning o‘rtalarida respublikaning turli burchaklarida anomal ob-havo kuzatildi. 10 iyun kuni Xorazm viloyati, ayniqsa Qo‘shko‘pir tumanida kuchli do‘l yog‘di. Bu do‘l qishloq xo‘jaligiga sezilarli zarar yetkazdi — ekin maydonlari, mevali daraxtlar, bog‘lar butunlay shikastlandi. Mahalliy aholining aytishicha, bu hodisa yilda bir emas, yuz yilda bir marta bo‘ladigan darajadagi kuchli tabiiy ofat bo‘lgan. Do‘l yerni xuddi oppoq qor kabi qoplab, bahor manzarasini bir zumda qishki haqiqatga aylantirdi. Ayniqsa, paxta va bog‘dorchilik yo‘nalishidagi fermerlar katta yo‘qotishga uchradi. Iqlimshunoslar bu holatni “kataklizm” — ya’ni kutilmagan va halokatli hodisa sifatida baholadi.

Atmosferaga sun’iy ta’sir natijasida ofat bartaraf etildi
Yaxshi xabarlar ham yo‘q emas. Namangan viloyatining uchta tumanida joylashgan favqulodda vaziyatlar bo‘linmalarining gidrometeorologik jarayonlarga ta’sir ko‘rsatuvchi maxsus guruhlari do‘l xavfini sezib, o‘z vaqtida chora ko‘rdi. Atmosferaga sun’iy aralashuv orqali kuchli do‘l yog‘ishining oldi olindi. Bu esa qishloq xo‘jaligi yerlarini katta talafotdan saqlab qoldi. Qisqasi, texnologik yondashuv bu gal samarali bo‘ldi.

Sel, chigirtka va harorat o‘rtasidagi bog‘liqlik
12 iyun kuni esa Jizzax viloyatining Zomin va Baxmal tumanlarida kuchli sel hodisalari yuz berdi. Bunday holatlar tog‘li hududlar uchun odatiy bo‘lsa-da, bu safar keltirgan zarar ancha jiddiy bo‘ldi. Shuningdek, Navoiy, Buxoro, Jizzax viloyatlarining ayrim hududlarida kichik chigirtka to‘dalari qayd etildi. Bu esa issiq havo va qurg‘oqchilik bilan chambarchas bog‘liq muammo sanaladi.

Issiqlik to‘lqini: G‘o‘za va gullar ham chiday olmayapti
15–18 iyun oralig‘ida butun O‘zbekiston bo‘ylab +40 darajadan yuqori harorat kuzatildi. 18 iyun kuni Termizda +44,1 daraja issiqlik qayd etilgan bo‘lsa, Navoiy va Buxoro cho‘l hududlarida bu raqam +43 darajani ham oshdi. Mazkur jazirama ayniqsa g‘o‘za ko‘chatlari uchun og‘ir sinov bo‘ldi — ayrim paxta dalalarida shona va gullar to‘kilib tushdi. Bu esa hosildorlikka jiddiy ta’sir ko‘rsatishi mumkin.

Dam olish kunlari salqinroq, lekin xursand bo‘lmang
Iqlimshunos Abdulahatovning prognoziga ko‘ra, dam olish kunlari nisbatan salqinroq bo‘ladi, ammo bu vaqtinchalik. Dushanbadan boshlab jazirama yana qaytadi. Iyun oyining so‘nggi kunlari iliqroq o‘tishi mumkin, ammo iyul oyining dastlabki haftasidan boshlab yana kuchli issiqlik to‘lqini O‘zbekistonga kirib keladi. Toshkent viloyati va vodiy hududlarida sel xavfi saqlanib qolmoqda. Dam olish kunlarida kuchli yomg‘ir va shamollar kuzatilishi ehtimoli yuqori. Bu esa daryolar toshqiniga, ko‘chki va sel oqimlariga sabab bo‘lishi mumkin.

Ekstremal havo o‘zgarishlariga tayyor bo‘lish kerak
O‘zbekiston meteorologiya tizimi mutaxassislariga ko‘ra, global iqlim o‘zgarishlari tufayli ekstremal ob-havo holatlari endi odatdagi holga aylanmoqda. Haroratlarning keskin o‘zgarishi, yomg‘ir va sel hodisalarining bir kunda yuzaga chiqishi, jazirama va qurg‘oqchilikning navbatma-navbat kelishi — bularning barchasi oldindan puxta rejalashtirilgan monitoring va tezkor chora-tadbirlarni talab qiladi.

Xulosa: Iqlim bilan kurash — faqat ob-havo emas
Bu yilgi yoz oddiy yoz emas. Issiq, do‘l, sel, chigirtka — bularning barchasi O‘zbekiston qishloq xo‘jaligi va umumiy hayot sifatiga katta bosim o‘tkazmoqda. Haroratning keskin ko‘tarilishi nafaqat hosildorlik, balki sog‘liq uchun ham xavf tug‘diradi. Shu bois, aholi, fermerlar va hokimiyat idoralari hushyor bo‘lishi lozim. Eng muhimi — har bir fuqaroga iqlimiy tahdidlar haqida o‘z vaqtida ma’lumot yetkazish va profilaktik chora-tadbirlar ko‘rish. “Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!