Nomingizga kredit olinmasin: endi bu sizga bog‘liq

Endi o‘z nomingizga kredit olishni o‘zingiz taqiqlaysiz: moliyaviy xavfsizlikda yangi davr
O‘zbekistonda moliyaviy xavfsizlikni mustahkamlash yo‘lida yana bir muhim yangilik joriy etildi. 2024-yil 6-iyundan boshlab, jismoniy shaxslar o‘z xohishlariga ko‘ra o‘zlariga kredit ajratilishini taqiqlash imkoniyatiga ega bo‘ldi. Bu innovatsion yondashuv fuqarolar mol-mulkini firibgarlikdan himoya qilish, kredit bitimlarida sun’iy aralashuvlarning oldini olishga qaratilgan.

Kreditdan voz kechish: ongli tanlov va moliyaviy himoya
Yangi tizimga ko‘ra, endilikda fuqaro istasa, o‘ziga kredit rasmiylashtirilishini oldindan taqiqlab qo‘yishi mumkin. Bu degani — hech qanday bank, mikromoliya tashkiloti yoki moliyaviy agent fuqaroning roziligisiz u nomiga kredit bitimini rasmiylashtira olmaydi.

Bu xizmat “Kredit-axborot tahliliy markazi” tomonidan yo‘lga qo‘yilgan bo‘lib, kredit byurosining rasmiy veb-sayti orqali mutlaqo bepul tarzda amalga oshiriladi. Nafaqat taqiqni joriy etish, balki uni bekor qilish ham hech qanday to‘lovsiz amalga oshiriladi.

Muammo: fuqaro bexabar, lekin kredit bor...
So‘nggi yillarda ijtimoiy tarmoqlarda “men kredit olmaganman, lekin qarzdorman” degan e’tirozlar tez-tez uchramoqda. Ko‘plab holatlarda, birovning pasporti nusxasi yoki ishonch telefon raqamlari orqali unga xabar bermasdan kredit rasmiylashtirilgan.

Yangi imkoniyat aynan shunday firibgarliklarning oldini olishga xizmat qiladi. Endi fuqaro o‘ziga bu borada “blok” qo‘ysa, hatto eng ilg‘or texnologiyalar yordamida ham unga kredit ajratib bo‘lmaydi — tizim bunga yo‘l qo‘ymaydi.

Qanday yo‘l bilan amalga oshiriladi?
Ayni paytda bu xizmatdan foydalanish uchun “Kredit-axborot tahliliy markazi” (KATM)ning rasmiy veb-saytiga kirish va ro‘yxatdan o‘tish kifoya. Elektron identifikatsiya orqali tizimga kirgan fuqaro bir necha daqiqa ichida o‘z nomiga kredit berilishiga taqiq qo‘yishi yoki mavjud taqiqni bekor qilishi mumkin.

Afsuski, bu imkoniyat hozircha Yagona interaktiv davlat xizmatlari portali (YaIDXP)da joriy etilmagan, biroq yaqin oylarda u yerda ham paydo bo‘lishi kutilmoqda. Shuningdek, fuqarolar istasa, davlat xizmatlari markazlari orqali ham yozma yoki elektron ariza asosida bu xizmatdan foydalanishlari mumkin bo‘ladi.

Huquqiy asos — qonun bor, himoya bor
Mazkur imkoniyatni joriy etishga oid qonun 2024-yil mart oyida imzolangan. Unda fuqarolarga kredit ajratilishi ustidan to‘liq nazoratni o‘z qo‘liga olish, ya’ni istalgan vaqtda o‘z nomiga kredit bitimi tuzilishini taqiqlash huquqi kafolatlangan.

Shuningdek, bu huquq fuqarolarning roziligisiz ular haqidagi kredit tarixiga doir ma’lumotlarning olinishi ustidan ham nazoratni kuchaytiradi. Eslatib o‘tamiz, 2024-yil 20-iyundan boshlab fuqarolar o‘z kredit tarixining olinishini cheklash imkoniyatiga ham ega bo‘lishgan edi.

Nega bu muhim?
Ko‘plab moliyaviy firibgarliklar, ayniqsa qishloq joylarda, fuqarolarning hujjatlari yoki ishonuvchanligidan foydalanib, ularning nomiga yirik kreditlar olish holatlari bilan bog‘liq. Ba’zilar esa o‘z qarindoshlariga ishonib, hujjatlarini bergan, ammo oxir-oqibat kreditni o‘zi to‘lashga majbur bo‘lgan.

Yangi tizim, ayniqsa, moliyaviy savodxonlik past bo‘lgan aholining himoyasini kuchaytiradi. Bundan tashqari, u fuqarolar orasida “kredit olishdan voz kechish” madaniyatini shakllantirishga ham xizmat qiladi. Shunchaki, hech kim sizning nomingizdan sizga zararli moliyaviy majburiyatni yelkangizga yuklay olmaydi.

Xulosa: Har kim o‘z moliyasini o‘zi boshqaradi
O‘zbekistonda joriy etilgan ushbu yangi tizim nafaqat moliyaviy xavfsizlikni ta’minlaydi, balki fuqaroning o‘z kredit siyosati ustidan to‘liq boshqaruv huquqini ham mustahkamlaydi. Endi fuqarolar: “men bilmasdan nomimga kredit olingan” deb norozilik bildirishdan ko‘ra, avvaldan ehtiyot choralarini ko‘rib, moliyaviy mustaqillikni saqlab qolish imkoniga ega.

“Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!