Insonni klonlash haqidagi savollar, ko‘p yillardan beri olamshumul bahslarga sabab bo‘lmoqda. Biologiya va axloq nuqtayi nazaridan ushbu mavzu qiziqish va taxminlar olamiga aylangan. Ushbu maqolada insonni klonlashning hozirgi holati va ilmiy ishlanmalarga nazar tashlaymiz, shuningdek, bu jarayonning axloqiy oqibatlarini ham muhokama qilamiz.
Hayvonni klonlashdagi ilmiy muvaffaqiyatlar
1996 yilda doktor Ien Uilmut boshchiligidagi guruh birinchi marta qo‘yni klonlashga muvaffaq bo‘lgan. Dunyoning birinchi klonlangan hayvoni, Dolli qo‘yi, biologiya sohasidagi inqilobiy voqea bo‘ldi. Bu ishlanma insonni klonlashning ilmiy asoslarini olish yo‘lidagi ilk qadam bo‘ldi. Shundan keyin klonlash texnologiyalari yanada taraqqiy etdi, ammo insonni klonlash ishlanmasi hali ham amaliyotga kiritilmadi.
Insonni klonlashning axloqiy muammolari
Insonni klonlash, bir tomondan, biologiya va tibbiyotda yangi imkoniyatlar ochishi mumkin, ammo axloqiy nuqtayi nazardan bu juda murakkab va bahsli mavzudir. "Klonlash"ning axloqiy mezonlari bugungi kunda ham jiddiy muhokama qilinadi. Mutaxassislar, ayniqsa, inson klonlari bo‘lishi axloqiy to‘sqinliklar, huquqiy muammolar va ijtimoiy oqibatlar keltirib chiqaradi, deb ta’kidlashadi.
Ushbu muammolarga quyidagi savollar olib keladi:
- Qonundagi to‘g‘rilik: Agar inson klonlansa, unga qanday huquqlar berilgan bo‘ladi? Yaqin tug‘ilishni ajratish va shaxs sifatida huquqlarini himoya qilish haqidagi masalalar paydo bo‘ladi.
- Etik muammolar: Inson klonlashdan keyin odamni «yasash» va uning jismoniy yoki ma’naviy faoliyatiga ta’sir o‘tkazish inson o‘zligini tushunishiga aylanishi mumkin.
- Ruhiy salomatlik: Klonlangan insonning ruhiy va psixologik holati, ularning o‘zligini topish yoki boshqa klonlar bilan aloqa o‘rnatish, chuqur psixik muammolarga olib kelishi mumkin.
3D bio-printing: yanada yangicha texnologiyalar
Texnologiya va ilm-fan rivoji inson organlarini 3D yordamida yaratish uchun yangi yo‘llar ochmoqda. Bunga 3D bio-printing (bio-3D printing) texnologiyasini kiritish mumkin. Ushbu texnologiya, klonlashning o‘rnini bosmasa ham, inson organlarini sun’iy ravishda yaratish va odamga kerakli organlarni shifo bo‘lishga yordam berishi mumkin. Bu yo‘nalishda ko‘plab ishlanmalar va tadqiqotlar olib borilmoqda.
3D organlar printingi nafaqat odamning to‘qimalarini qayta tiklash, balki har xil xastaliklarga qarshi kurashishda ham muhim rol o‘ynashi kutilmoqda. Shuningdek, ushbu texnologiyadagi asosiy maqsad — inson organlarini yetarlicha zamonaviy usullar bilan qayta tiklash va insonni klonlashning ulug‘ maqsadlariga qaraganda ko‘proq foydali tizimlarni yaratishdir.
Xulosa: Insonni klonlashning kelajagi
Insonni klonlashga oid muammolar ham biologiya, ham axloq sohasida katta bahslarni keltirib chiqaradi. Klonlash texnologiyalari yanada rivojlanishda davom etadi, ammo uning jamiyatga, inson huquqlariga va psixologiyasiga ta’siri bo‘yicha ko‘plab savollar mavjud. 3D bio-printing texnologiasining taraqqiyoti, ehtimol, klonlashning ortidagi ehtiyojlarni qisqartirishga yordam berishi mumkin.
Hozirgi kunda bunday ishlanmalar ko‘pchilik tomonidan aniq qaror qabul qilish uchun emas, balki yangi texnologiyalar va yangi imkoniyatlar uchun yoki qabul qilingan amaliy tajribalarga tayangan holda o‘rganilmoqda.
Insonni klonlash mumkinmi? Biologiya insonni klonlab ko‘rganmi?
Bu savollar mavzusi yuzasidan Onlinekingmediatv kanalida "Klon" ko‘rsatuvida so‘z boradi. Mazkur dasturda ushbu savol qo‘yildi va mutaxassislar davra suhbatida bu mavzu yuzasidan o‘zaro fikr almashishdi.
Mehmon guruhidagi foydalanuvchilar ushbu nashrga izoh qoldira olmaydi.
