Putin uch yil ichida birinchi marta Minskka bormoqda

Vladimir Putin Minskka 19 dekabrda borishni rejalashtirmoqda. Bu so‘nggi uch yil ichida Belarusga birinchi tashrif bo‘ladi. Bu uchrashuvdan siyosatchilar qanday manfaatlarni ko‘zlamoqda va Putin Belarusni ham urushga solish xavfi bormi?

Putin Lukashenkoni hurmat qilishga qaror qildi

Minskdagi uchrashuv katta ehtimol bilan Aleksandr Lukashenko va Vladimir Putin o‘rtasidagi kelishuvlar natijasidir. Bir tomondan, bu belaruslik siyosatchining Rossiyaga bir necha bor qilgan safarlaridan so‘ng javob tashrifi bo‘lsa, boshqa tomondan, har kim o‘z foydasiga ega bo‘lgan uchrashuvdir, deydi sobiq diplomat, «Sentra novix idey» Yangiliklar markazining katta ilmiy xodimi Pavel Matsukevich.

Aleksandr Lukashenko uchun Putinning Minskka tashrifi muzokaralar chog‘ida muhokama qilinadigan narsalar bilan emas, balki Belarus poytaxtiga ittifoqchining kelishi haqiqati bilan ham muhim. Lukashenkoga tashriflar almashinuvi hanuz davom etayotganini, tashrifning o‘zi esa protokol nuqtai nazaridan deyarli rasmiy tashrifga o‘xshab ko‘rinishini, unda tor va keng doiradagi muzokaralar olib borilayotganini ko‘rsatishi muhim.

– Bu mavzularning barchasini ular muntazam ravishda yuzma-yuz muhokama qilishadilar, uchrashganda, telefonda gaplashadi. Lukashenko va Putin ko‘p vaqtlarini birga o‘tkazishadi. Buning uchun, albatta, ularga keng ko‘lamli muzokaralar kerak bo‘lmaydi. Lukashenko uchun tashrifning o‘zi muhim, chunki bu vaqt davomida u Rossiyaga borgan yagona odam bo‘lgan va u Vladimir Vladimirovich qo‘ng‘iroq qilishi bilanoq, u allaqachon shoshib Moskvaga jo‘nardi. Davlat suvereniteti nuqtai nazaridan bu savollar tug‘dirdi. Chunki normal teng huquqli munosabatlarda hamisha tashriflar almashiladi. Belarus-Rossiya munosabatlarida sodir bo‘lgan barcha voqealar ko‘pchilikni Lukashenko Kreml soyasi ostida bo‘lganini aytishga majbur qildi, - deydi ekspert.

Vaziyatga Kreml nuqtai nazaridan qarasangiz, urush boshlanganidan beri Rossiyaning Belarusga qiziqishi kuchaygani aniq. Pavel Matsukevichning ta’kidlashicha, Belarus deyarli yagona ittifoqchi bo‘lishdan tashqari, Rossiya Federatsiyasi uchun o‘ziga xos logistika yordamiga aylanmoqda. Bu mamlakat safarbar qilingan qo‘shinlar uchun poligon, ham qurol-yarog‘ manbai, ham G‘arb davlatlari yetkazib berishni to‘xtatgan ayrim sanoat va oziq-ovqat mahsulotlarini yetkazib beruvchi joy bo‘lib qoldi.

Vladimir Putin, shuningdek, ushbu tashrif Ukraina tomonini asabiylashtirib, Rossiyaning Ukrainaga qayta-qayta bostirib kirishi imkoniyatlarini va bunga Belarusni jalb qilish xavfini qayta ko‘rib chiqishga majbur qilishidan ham manfaatdor, deya qo‘shimcha qiladi ekspert.

Putin har xil illyuziyalarni yaratishi kerak, shunda u shubhasiz tayyorlanayotgan hujum yana kutilmagan bo‘lib chiqadi.

– Urushga qo‘shilish moyil bo‘lish yoki yo‘qligiga kelsak, men munosabatlar bir xil emas deb o‘ylayman. Bu odamlar ko‘p vaqtlarini yuzma-yuz o‘tkazadilar - ularning uchrashuvlari soatlab davom etadi. Bu kimnidir ishontirishga urinayotgandan ko‘ra ko‘proq fitnachilarga o‘xshaydi, - deydi Pavel Matsukevich. - Lukashenkoning Rossiyaga iqtisodiy va energetik qaramligi shunchalik kattaki, prinsipial jihatdan, agar Vladimir Putin shunday buyruq berganida, Lukashenko qochib qutula olmasdi. Buning uchun Lukashenkoni biror narsaga ishontirish uchun FSB, Mudofaa vazirligi rahbarlarini Minskka yuborish shart emas.

– Tashrifdan maqsad qandaydir yo‘l bilan Lukashenkoga bosim o‘tkazish va uni urushga majburlash emas, deb o‘ylayman. Buning uchun Putin Minskka umuman borishi shart emas, - deya xulosa qiladi Pavel Matsukevich.

Karbalevich: Putinning Lukashenkoga xayrixohligini namoyish qilish

Tashrifning asl maqsadi nima ekanligini hech kim bila olmaydi. Belarus va Rossiya siyosatchilarining ikki tomonlama sammitlari doimo yopiq. Ularda eng ko‘p muhokama qilinadigan narsa parda ortida qoladi, deydi siyosatshunos Valeriy Karbalevich.

– Ular qandaydir integratsiya dasturlari haqida nimadir deyishadi, menimcha, bunga unchalik ahamiyat berilmaydi, chunki bu Putinning mavzusi emas. U iqtisod bilan shug‘ullanishni yoqtirmaydi, ayniqsa bunday mayda-chuydalar bilan. U katta geosiyosat bilan shug‘ullanishni yaxshi ko‘radi. Agar Putin Lukashenkoni urushda qatnashishga ko‘ndirish uchun Minskka kelgani haqida gapiradigan bo‘lsak, bu qandaydir shubhali. U, aksincha, Lukashenkoni Moskvaga chaqirgan bo‘lardi va u yerda katta bosim qilgan bo‘lar edi.

Siyosatshunosning fikricha, uning Minskka kelishi esa Lukashenkoga bo‘lgan xayrixohlik namoyishi, uning yagona ittifoqchisiga o‘ziga xos minnatdorlik belgisidir.

Siyosatshunos ushbu tashrifda yangi yil uchun sovg‘alar (aniqrog‘i siyosiy) olib kelgan Qorbobo obrazida ko‘radi.

– Ular rahmat aytish uchun kelishganida, urushda qatnashish uchun qattiq bosim bo‘lishini tasavvur qilish qiyin. Biz Belorussiyaga Rossiyani qo‘llab-quvvatlagani, mamlakat hududida rus qo‘shinlarining mavjudligi uchun qandaydir moliyaviy kompensatsiya haqida gapirishimiz mumkin, chunki bu pul talab qiladi. Bundan tashqari, noma’lum manbadan 15% foizli Belarus budjeti moliyalashtirilishi haqida ma’lumot bor. Bu manba Minskka kelayotganini taxmin qilish mumkin, – deb fikrlarini bildirgan Valeriy Karbalevich vaziyatni baholab.

Manba: Azon.uz “Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!