12:03 / 07.03.2025

Yevropa xavfsizligi burilish nuqtasida: Ursula fon der Lyayen qayta qurollanish rejasini taklif qildi

Yevropa Komissiyasi rahbari Ursula fon der Lyayen AQSH Ukrainaga harbiy yordamni vaqtincha to‘xtatgan bir sharoitda Yevropa va Ukraina xavfsizligi hal qiluvchi bosqichga kelib qolganini ma’lum qildi. 6 mart kuni Bryusselda Ukraina prezidenti Volodimir Zelenskiy va Yevropa Ittifoqi kengashi rahbari Antonio Koshta ishtirokida o‘tkazilgan Yevropa Ittifoqining mudofaa bo‘yicha inqiroz sammitida fon der Lyayen bugungi vaziyatni o‘ta jiddiy deb baholadi.

Yevropa uchun hal qiluvchi lahza

Fon der Lyayenning ta’kidlashicha, Yevropa aniq tahdidlar oldida turibdi va o‘z xavfsizligini ta’minlash uchun kerakli choralarni ko‘rishi shart. "Biz Ukrainaga o‘zini himoya qilish va adolatli tinchlik uchun kurashish imkoniyatini berishimiz lozim", — dedi u. Shu munosabat bilan Yevrokomissiya rahbari Yevropa Ittifoqi mamlakatlari davlat va hukumat rahbarlariga qayta qurollanish bo‘yicha keng qamrovli rejani taqdim etdi.

Taklif etilgan rejaga ko‘ra, Yevropa Ittifoqi 800 milliard yevrogacha mablag‘ jalb qilishi mumkin. Bundan tashqari, fon der Lyayen Yevropa davlatlarini qayta qurollanish sohasida moliyaviy jihatdan qo‘llab-quvvatlash maqsadida "Yevropa Ittifoqini moliyalashtirishning yangi mexanizmi"ni joriy qilishni taklif qildi. Bu mexanizm 150 milliard yevro miqdoridagi kreditlarni o‘z ichiga olishi kerak bo‘lib, ular Yevropa Ittifoqi budjeti kafolati ostida taqdim etiladi. Shuningdek, u Yevropa Ittifoqi budjetining qoidalarini to‘rt yil davomida vaqtinchalik yumshatishni taklif qildi.

Germaniya va Sholsning pozitsiyasi

Germaniya kansleri Olaf Shols esa Yevropa Ittifoqi tartibga solish tizimini uzoq muddatli moslashtirishni taklif qildi. Uning fikricha, mamlakatlarda mudofaa va xavfsizlik sohalariga uzoq muddatli sarmoya kiritish imkoniyati bo‘lishi kerak. Bu pozitsiyani Boltiqbo‘yi davlatlari qo‘llab-quvvatladi, ammo Niderlandiya va Shvetsiya kabi "tejamkor" davlatlar bunday yondashuvga shubha bilan qarashdi. Diplomatlarning ta’kidlashicha, moliyaviy qoidalarni haddan tashqari yengillashtirish yangi moliyaviy inqirozga sabab bo‘lishi mumkin.

Yangi davrga tayyorgarlik

Germaniya tashabbusi nafaqat Yevropa Ittifoqi darajasida, balki Germaniyaning o‘zida ham siyosiy o‘zgarishlarga olib kelmoqda. Kelajakdagi hukumat koalitsiyasidagi potensial hamkorlar — xristian-demokratlar (XDI/XSI) va sotsial-demokratlar (SDPG) — mudofaa xarajatlarini budjet cheklovlaridan chiqarish masalasida kelishib oldilar.

Yevropa xavfsizligi bo‘yicha bugungi jarayonlar mintaqa tarixida burilish nuqtasi sifatida baholanmoqda. Yevropa Ittifoqi o‘z mudofaasini mustahkamlash va Ukrainaga yordam berish uchun qanday qaror qabul qilishi kelgusi yillarda mintaqaning geosiyosiy holatiga katta ta’sir ko‘rsatishi mumkin.