Oxirgi o‘n yillikda dunyodagi eng boy qatlam — ya’ni aholining faqatgina 1 foizini tashkil etuvchi insonlar — o‘z boyliklarini fantastik darajada oshirishga muvaffaq bo‘lishdi. Ular hozirgi kunda 33,9 trillion dollarga teng boylikka ega bo‘lib, bu summa butun sayyoradagi muammoli qashshoqlikni kamida 22 marta yo‘q qilish imkonini beradi.
Bu haqda The Guardian nashrida e’lon qilingan, Oxfam xalqaro xayriya tashkiloti o‘tkazgan tahliliy hisobotda ma’lum qilindi. Unda qayd etilishicha, mazkur toifadagi insonlar bir necha yil ichida noyob iqtisodiy ustunlikni qo‘lga kiritib, dunyo moliyaviy manbalarida hukmronlik qilmoqda.
Milliarderlar soni va boyligi keskin oshdi
Masalan, Buyuk Britaniyada 1990 yilda faqat 15 nafar milliarder mavjud bo‘lgan bo‘lsa, 2024 yilga kelib ularning soni 165 nafarga yetdi. Bu mutlaq rekord hisoblanadi. Equality Trust tashkilotining ma’lum qilishicha, o‘tgan vaqt mobaynida ushbu shaxslarning o‘rtacha boyligi 1000 foizdan ortiqqa oshgan.
Milliy iqtisodiyotlardagi tengsizliklar tobora kuchayib borayotgan bir paytda, bu tendensiya jahon miqyosida jiddiy muammolarni keltirib chiqarishi mumkinligi borasida mutaxassislar jiddiy ogohlantirmoqda.
Boylar hammaga qaraganda kamroq soliq to‘laydi
Oxfam hisobotiga ko‘ra, dunyodagi milliarderlar o‘z mol-mulkining atigi 0,3 foizini soliq sifatida to‘lashadi, bu esa oddiy ishchi-xodimlar to‘laydigan stavkadan ancha past. Bu holat, albatta, ijtimoiy adolat mezonlariga zid keladi.
Mahalliy va xalqaro darajada soliq islohotlari o‘tkazilmas ekan, tengsizlik yanada chuqurlashishi tabiiy. Milliy budjetga tushmayotgan milliardlab dollarlar esa ta’lim, sog‘liqni saqlash va ijtimoiy xizmatlar sohasidagi ehtiyojlarni qoplash o‘rniga "soliq jannatlari"ga yo‘l oladi.
Soliq islohotlari: Umid va amaliy takliflar
2023 yili Ispaniya, Braziliya, Germaniya va Janubiy Afrika kabi yirik iqtisodiyotlar G20 sammitida shunday yirik boylik egalariga kamida 2 foizlik soliq joriy qilish taklifini ma’qullashgan edi. Fransiyalik mashhur iqtisodchi Gabriyel Zukman tomonidan tayyorlangan tahlillarga ko‘ra, bunday chora 250 milliard dollargacha qo‘shimcha daromad keltirishi mumkin.
Maqsad — transmilliy korporatsiyalar va raqamli iqtisodiyotga ega kompaniyalar uchun global minimal korporativ soliqni 15 foizga yetkazish, hamda boylarning "soliq panohgohlariga" qochishining oldini olish.
“Soliq jannatlari”ga qarshi jahon kampaniyasi
Bu borada dunyoning ko‘plab mamlakatlari soliq qochqinlariga qarshi keskin choralar ko‘rish zarur deb hisoblamoqda. Misol uchun, Monako, Jersi va boshqa shunday yurisdiksiyalarda yashaydigan, ammo Buyuk Britaniya yoki Fransiyada daromad qilayotgan milliarderlarning haqiqiy soliq to‘lashini ta’minlash muhim deb topilmoqda.
Bu nafaqat milliy budjetni mustahkamlash, balki jamiyatdagi adolat mezonlarini tiklash yo‘lida ham muhim qadam bo‘ladi. Bu jarayonda Oxfam so‘rovi natijalari juda muhim ahamiyat kasb etadi: dunyo aholisining 86 foizi boylar va yirik korporatsiyalarga "soliq teshiklari"ni yopish orqali davlat xizmatlarini moliyalashtirish g‘oyasini qo‘llab-quvvatlagan.
Xulosa: Jamiyatni barqaror rivojlantirish uchun tenglik zarur
Oxfam hisoboti, haqiqatda, jahondagi eng boylarning ulkan moliyaviy ustunligi haqida jiddiy o‘ylashga undaydi. Agar dunyodagi boylik adolatli va samarali taqsimlansa, nafaqat qashshoqlikka barham berilishi, balki millionlab odamlar uchun munosib hayot sharoiti yaratilishi mumkin.
Hozirgi tendensiya davom etaversa, dunyodagi ijtimoiy nomuvofiqlik yanada kuchayishi va turli siyosiy hamda iqtisodiy inqirozlarga sabab bo‘lishi ehtimoldan xoli emas. Davlatlar va xalqaro tashkilotlar ushbu masalani ortiqcha sukutga olmasdan, faol va qat’iy choralar ko‘rishlari talab etiladi. “Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!
Ctrl
Enter
Xato topdIngizmi
Iborani ajratib Ctrl+Enter tugmasini bosing Mavzuga oid yangiliklar
