AQSH siyosiy sahnasi 21-noyabr kuni yana bir g‘ayrioddiy voqeaga boy bo‘ldi. Oq Uyda Prezident Donald Tramp va Nyu-Yorkning yaqinda saylangan meri Zohran Mamdani o‘rtasida kutilmagan darajada iliq, hatto do‘stona muhitda kechgan muloqot kuzatildi.
Bu uchrashuvdan oldin ko‘pchilik jurnalistlar ikki siyosatchining avvalo o‘tmishda bir-birlariga aytgan qattiq tanqidlarini eslab, majlis keskin tortishuvlar bilan o‘tadi, degan fikrda edi. Lekin Oval ofisdagi vaziyat mutlaqo teskari bo‘ldi — tinch, samimiy va hatto bir-birini himoya qilgan chiqishlar namoyon bo‘ldi.
Ilgari dushman, bugun muloyim hamsuhbat?
Tramp avval Mamdanini «kommunist aqldan ozgan» deb ataganini, Mamdani esa prezident ma’muriyatini «avtoritar» deb baholaganini barcha eslaydi. Shunga qaramay, Oq Uydagi 45 daqiqalik suhbat umuman boshqacha ruhda kechdi.
Mamdani G‘arbiy bo‘lim bo‘ylab ekskursiya qildi, hatto Prezident bilan Franklin Ruzvelt portreti qarshisida birgalikda suratga tushdi. Trampning maslahatchilari ta’kidlashicha, prezident uchrashuvning yaxshi o‘tishi uchun bir necha kun oldindan jiddiy ruhiy tayyorgarlik ko‘rgan va Mamdani haqida ikki kundan beri boshqalarga faqat ijobiy fikrlar bildirgan.
Associated Press ta’kidlashicha, bu uchrashuv ikki tomon uchun ham manfaatli bo‘ldi: Mamdani AQSHning eng qudratli arbobi bilan yuzma-yuz gaplashish imkoniyatiga ega bo‘ldi, Tramp esa axborot maydonida saylovchilarga uy-joy, kommunal xizmatlar narxi va inflyatsiya masalasida aniq pozitsiya ko‘rsatish imkonini topdi.
Qanday masalalar muhokama qilindi?
Ikki siyosatchi asosan quyidagi masalalar atrofida fikr almashdi:
- uy-joy narxlari va arzonlashtirish siyosati;
- oziq-ovqat va kommunal xizmatlar narxi;
- inflyatsiya va uning saylovchilar kayfiyatbga ta’siri.
Tramp ayrim masalalarda hatto Mamdanini himoya qilgani ko‘pchilikni hayratga soldi. Masalan, jurnalistlar Mamdaniga «Trampni oldin avtoritar degansiz, bu fikringiz haqmi?» deb savol berganida, Mamdani javobga ulgurmay prezident aralashib:
«Meni bundan ham qattiqroq atashgan. Bu uncha og‘ir emas», dedi.
Yana bir jurnalist Mamdanining «kamroq yoqilg‘i sarflanadigan transport o‘rniga samolyotda kelganini» tanqid qilganida ham, Tramp uning o‘rniga javob berib:
«Bu yo‘l uzun, samolyot to‘g‘ri tanlov. Men uni himoya qilaman», dedi.
Tramp — Mamdanini islomofobiya ayblovlaridan ham himoya qildi
Reuters yozishicha, Tramp Nyu-Yorkning ilk musulmon meri bo‘ladigan Mamdanini hatto ayrim islomofob savollardan ham himoya qildi.
Bir jurnalist Trampdan: «Ya’ni, yoningizda turgan kishi – jihodchi?» deb so‘raganida, prezident keskin rad etdi:
«Yo‘q, u jihodchi emas. Men bilan ratsional, puxta o‘ylaydigan, Nyu-Yorkning ravnaqi uchun chin dildan ishlaydigan fidoiy inson uchrashdi», dedi u.
“Eski raqiblar” o‘rtasidagi yangi sahifa
Mamdani va Tramp orasidagi «sog‘lom raqobat» bir necha yil davom etgan edi. Tramp saylov doirasida Mamdaniga qarshi qat’iy chiqishlar qilgan, hatto uning fuqaroligi haqida shubhalar bildirgandi. Mamdani esa Tramp qo‘llagan nomzodni «qo‘g‘irchoq» deb atagan, o‘zini «Trampning eng dahshatli tushi» deb ta’riflagan.
Shunga qaramay, Oq Uydagi uchrashuvda ikkovi o‘tmishdagi barcha tanqidlar haqida so‘ralganda, kulimsirab yuborishdi. Tramp hatto Mamdanining poytaxtga qaytib kelib, yana yangi g‘oyalar ustida ishlashini qo‘llab-quvvatlashini bildirdi.
New York Times fikricha, bu iliqlik uzoqqa cho‘zilish yo cho‘zilmasligini vaqt ko‘rsatadi. Ayniqsa, Mamdanini tanqid qilish Tramp uchun siyosiy jihatdan manfaatli bo‘lib qolsa, vaziyat tez o‘zgarishi mumkin.
Xulosa
Oq Uydagi bu uchrashuv AQSHda yangicha siyosiy muhitni, raqiblar o‘rtasida ham muloqot uchun darcha borligini ko‘rsatdi. Mamdani o‘z shahrini arzonroq, qulayroq va xavfsizroq qilishga intilayotganini aytdi. Tramp esa bu sa’y-harakatlarni qo‘llab-quvvatlashga tayyorligini bildirdi.
Siyosiy sahnada tajribali raqiblar bir kechada do‘stga aylanmaydi, ammo 21-noyabr kuni bo‘lgan vaziyat — munosabatlar qanday o‘zgarishi mumkinligining yorqin misoli bo‘ldi.
“Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!
Mehmon guruhidagi foydalanuvchilar ushbu nashrga izoh qoldira olmaydi.
