Prezident Shavkat Mirziyoyev raisligida o‘tkazilgan videoselektor yig‘ilishida mamlakat iqtisodiyotining 3 foizini va sanoat mahsulotlarining 14 foizini yaratayotgan to‘qimachilik sohasini qo‘llab-quvvatlash masalalari atroflicha muhokama qilindi.
So‘nggi besh yildagi yutuqlar va mavjud muammolar
Oxirgi 5 yil ichida tarmoqda qiymati 3,5 milliard dollar bo‘lgan 396 ta yirik korxona ishga tushirildi, ishlab chiqarish hajmi esa 10 milliard dollarga yetdi. Bugungi kunda sohada 500 mingdan ortiq kishi band bo‘lib, bu mamlakat aholisidagi sanoatda ishlayotganlarning beshdan bir qismini tashkil etadi. Shu bilan birga, ishlab chiqarish va eksport sur’atlarida pasayish kuzatilmoqda. Jahon bozorida paxta narxining 2022 yildan buyon tonnasi 3 ming dollardan 1,5 ming dollarga tushishi klasterlar uchun jiddiy qiyinchiliklar keltirmoqda.
Prezidentning tanqid va topshiriqlari
Yig‘ilishda ayrim tadbirkorlarning arzon davlat resurslari hisobiga paxta “spekulyatsiyasi” bilan shug‘ullanayotgani keskin tanqid qilindi. To‘qimachilik korxonalarining tijorat kreditlari bo‘yicha qarzi 2,2 milliard dollarga yetgan, ularning 90-95 foizi xorijiy valyutada. Shu bilan birga, faqat 16 foiz korxona xalqaro sertifikatga ega. Davlat rahbari: “Bunday sharoitda ular tashqi bozorda qanday raqobat qiladi, kreditni qanday qaytaradi?” — degan savolni qo‘ydi.
Dolzarb choralar va imtiyozlar
Prezident “to‘qimachilikda dolzarb yuz kunlik” e’lon qildi. Joriy yilda klasterlarning kredit muddati garov qo‘yish sharti bilan 5 yilgacha uzaytirilib, bu davrda faqat asosiy qarz to‘lanadi. Foizlar qarz to‘liq qoplangandan keyin undiriladi. Shu yo‘l bilan yillik 800 milliard so‘m aylanma mablag‘ klasterlarda qolishi kutilmoqda. 2022–2023 yil hosili bo‘yicha 377 milliard so‘mlik penya bekor qilinadi. Faoliyatini barqarorlashtirish mumkin bo‘lgan 144 ta korxonaning kredit muddati 7 yilgacha uzaytiriladi.
Qo‘shimcha qo‘llab-quvvatlash mexanizmlari
Paxtani o‘z vaqtida yig‘ib olish uchun fermerlarga tonnasiga 1 million so‘m subsidiya beriladi. Shuningdek, korxona o‘z mablag‘i hisobidan paxta yetishtirsa yoki xarid qilsa, xomashyo qiymatining 10 foizi qaytariladi. Endilikda barcha to‘qimachilik korxonalari uchun ijtimoiy soliq stavkasi 1 foiz qilib belgilanadi, realizatsiyadagi to‘qimachilik ulushi bo‘yicha talab 90 foizdan 70 foizga tushiriladi.
Yig‘ilishda belgilangan choralar ijrosi ustidan qat’iy nazorat o‘rnatilishi ma’lum qilindi. Prezidentning ta’kidlashicha, bu qadamlar bozor talablariga moslashish, ishlab chiqarish va eksport salohiyatini saqlab qolish hamda sohani yangi bosqichga olib chiqish uchun muhim ahamiyatga ega bo‘ladi.
