Afsonaviy Muhammad Aliga qarshi 15 raund turib bergan «nouneym»

^{Foto: Getty Images}
1970 yilning yozida Nyu-Jersida o‘tgan asrning eng yaxshi og‘ir vaznlilaridan biri Sonni Listonning so‘nggi jangi bo‘lib o‘tadi. U sakkiz raund davomida Chak Vepnerni do‘pposlaydi, to‘qqizinchi raundga kelib, shifokor jangni to‘xtatishga qaror qiladi — Vepnerning ko‘zlari ko‘plab ko‘karish va yorilishlar natijasida shunchaki ko‘rmay qoladi. Jangdan keyin u sog‘ odam qarasa qo‘rqadigan darajaga kelib qolgandi — burun va jag‘ning sinishi, kasalxonaga yotqizilishga sabab bo‘lgan 72 ta yorilish.

Bunday janglar va jarohatlardan keyin ko‘pchilik faoliyatini yakunlaydi. Eng yaxshi holatda esa aksariyat sportchilar bu yo‘lga ilk qadamlarini tashlaydi. Ammo Venper uchun bu qonli to‘qnashuv faqat ibtido bo‘lib xizmat qiladi. Chak ushbu jangdan keyin «bayonnolik (Fransiyadagi shahar) qonxo‘r» laqabini oladi va o‘sha yillarning eng qo‘rqmas jangchilaridan biri sifatida shon-shuhratga ega bo‘ladi, chunki u Listonga qarshi jangni shunday holatda ham davom ettirishga tayyor edi.

Sakkizta g‘alabalar seriyasi va yaxshi munosabatda bo‘lgan promouter Don King tufayli Vepner 1975 yilga kelib, afsonaviy Muhammad Aliga qarshi ringga ko‘tarilishga muvaffaq bo‘ladi.

O‘shanda Ali faoliyatining eng yuqori cho‘qqisida edi. 1974 yil yanvar oyida u Jo Freyzerdan revansh olgan bo‘lsa, undan to‘qqiz oy o‘tib Jorj Formanni nokautga uchratib, og‘ir vazn toifasining ikkita asosiy — WBC va WBA kamarlari sohibiga aylangandi. Keyingi jang uchun Aliga oddiyroq raqib zarur edi — ilk yaxshi zarbadan keyin qulamaydigan va shu bilan birga katta muammolarni ham keltirib chiqarmaydigan. 36 yoshli Vepner bu rol uchun ayni muddao edi.

Venper mutlaq chempionga qarshi jangga hayotidagi eng yaxshi mashg‘ulot yig‘ini bilan keladi. Jangdan oldin bukmekerlar ko‘rsatkichlarni Alining foydasiga belgilaydi — 40 ga 1.

Ali va Vepner o‘rtasidagi jang 1975 yilning 24 martida Richfildda bo‘lib o‘tadi va dastlabki 8 raund oldindan taxmin qilinganidek kechadi: da’vogar taslim bo‘lmaydi, ammo ochkolar borasida hech qanday imkoniyatga ega chiqmaydi. Tarixiy lahza to‘qqizinchi raundda, Vepner Alini yiqitgan va Richfild kolizeyidagi 15 ming, teleyekran qarshisidagi esa yuz minglab tomoshabinlarni hayratda qoldirgan vaqtda sodir bo‘ladi.

Ali keyingi 4 raundni o‘z foydasiga hal qiladi, 15-raundda esa jangni texnik nokaut evaziga g‘alaba bilan yakunlaydi (garchi Vepner o‘rnidan turib jangni davom ettirishga harakat qilgan bo‘lsa ham, hakam nokdaundan keyin jangni to‘xtatadi). Jangdan keyin Vepner o‘tkazib yuborilgan zarbadan emas, balki muvozanatni yo‘qotganidan so‘ng yiqilganini, raqib uning oyog‘ini bosib olganini aytadi. Ammo bu endi hech kimni qiziqtirmasdi. Hech kim ishonmagan Vepner jahon boksi afsonasiga munosib qarshilik ko‘rsatadi — hamma faqat shuni muhokama qilardi.

Gollivud aktyori Silvestr Stallone Ali va Vepner o‘rtasidagi jangni televizorda tomosha qiladi. U jangdan shunchalik ta’sirlanadiki, o‘sha kuni kechqurun yangi film uchun ssenariy yozishni boshlab yuboradi, asosiy e’tibor iste’dodli va muvaffaqiyatli bokschi emas, balki tublikdan eng yuqori cho‘qqiga chiqishning uddasidan chiqqan jasur va qat’iyatli jangchining hikoyasiga qaratiladi.

«Rokki» deb nomlangan film 1976 yilda katta muvaffaqiyat bilan ekranlarga chiqadi: 225 million dollar kassa va uchta Oskar, ularning orasida «Eng yaxshi film» uchun berilgan mukofot ham bor edi.

^{Kadr: «Sports.ru»}
Stallone Vepner filmning paydo bo‘lishiga ta’sir qilganini va hatto unga franshizaning davomidagi rollardan birini taklif qilganini yashirmaydi (biroq bokschi kastingdan o‘ta olmagan), lekin Chak «Rokki» filmi bosh qahramoning bevosita prototipi emasligiga aniqlik kiritadi.

«Rokki Balboa hikoyasi bevosita Chak Vepnerniki bilan bir xil emas. Bu umumlashtirilgan qahramon obrazi. Unda Roki Marchiano ham, Jo Freyzer ham bor. Va, albatta, Vepner, ham. Aynan uning Ali bilan jangi meni ssenariy yozishga ilhomlantirgan. Ali ringda yotganida hayratda edim. Vepnerning o‘sha paytda nimalarni his qilganini tasavvur qilib ko‘rdim. Har bir inson hayotida hech bo‘lmaganda bir marta his qilishni xohlaydigan narsa», — degandi Stallone.

O‘ttiz yil o‘tgach, Vepnerning spirtli ichimliklar bilan bog‘liq bo‘lgan biznesi inqirozga yuz tutadi va Stallonedan 15 million dollar miqdorida tovon undirish uchun Nyu-York sudiga murojaat qiladi. Chakning so‘zlariga ko‘ra, aynan u Stallonega 1 milliard dollardan ko‘proq foyda keltirgan «Rokki» filmlari seriyasi qahramonining prototipi hisoblanadi. Oxir-oqibat da’vo suddan tashqarida hal qilinadi, chunki Stallone Vepnerga tovon to‘lashga rozi bo‘ladi. Biroq uning miqdori ochiqlanmagan.

^{Foto: Twitter}
Keyinchalik Vepnerning nomi baribir katta filmda foydalaniladi. 2011 yilda uning faoliyati haqida hikoya qiluvchi «Haqiqiy Rokki» hujjatli filmi namoyish etiladi. Shu yilning o‘zida Filipp Falardo rejissyorligidagi «Qonxo‘r Chak» («The Bleyeder, Chuck») badiiy filmining ham premerasi bo‘lib o‘tadi. Bu yerda Muhammad Alini nokautga uchratgan oddiy bokschi Vepnerning hikoyasi shunchaki syujet uchun afsonaga aylanib qolmagan, balki Chakning hayoti va sport faoliyati haqida hikoya qiluvchi biografiyadir.

«Bu filmning chiqishi men uchun muhimdir. Haligacha aminmanki, mensiz Rokki Balboa haqidagi hikoya bo‘lmasdi. Ammo endi odamlar shaxsiy hikoyam bilan ham tanishishlari mumkinligidan xursandman. Bu unga juda kuchli ta’sir qilgan bo‘lsa ham, hayotim faqat Muhammad Ali bilan ringdagi oqshomdan iborat emas», — degandi Venper o‘sha filmining premerasidan keyin.

Afsonaviy Muhammad Ali1, Rokki1, Silvestr Stallone1, Chak Vepner1 “Zamin” yangiliklarini “Twitter”da kuzatib boring