Кенияда ўқитувчи ўлими мамлакатда ёқилмас исёнга сабаб бўлди

Кенияда сўнгги кунларда юзага келган норозилик тўлқини мамлакат ижтимоий ҳаётида жиддий сўнмас из қолдирмоқда. Ҳамма гап 31 ёшли ўқитувчи ва фаол Альберт Ожвангнинг полиция ҳибсхонасида ҳалок бўлгани ҳақида тарқалган хабардан бошланди. Ожванг — Кения ёшлари орасида ўзининг интернетдаги фаол иштироки, танқидий чиқишлари ва давлат тузилмаларидаги коррупцияга қарши муросасиз позицияси билан машҳур эди.

Фожианинг бошланиши

2 июнь куни Кения Миллий полиция хизмати Ожвангнинг “бошини камера деворига уриб”, шундан келиб чиққан бош жароҳатлари туфайли вафот этганини эълон қилди. Бу даъво жамоатчиликни қаноатлантирмади — аксинча, кучли шубҳа ва норозиликлар келтириб чиқарди. Жамоатчилик вакиллари, ҳуқуқ фаоллари ҳамда шифокорлар расмий баёнотда кўрсатилган сабабни рад этиб, Ожванг ўлими ортида зўравонлик ва қатағон туриши мумкинлигини айтишди.

Жамоатчилик қаршилиги ва норозилик намойишлари

Ожвангнинг ҳалокати кенг жамоатчиликда қаттиқ ғазаб ва изтироб уйғотди. 2024 йилда Кения ҳукуматининг қаттиққўл сиёсати ва давлатга танқидий муносабатда бўлган фаолларнинг гўйиб бўлиши аллақачон ёшлар орасида эътироз ва норозиликка сабаб бўлган эди. Ушбу воқеадан сўнг, 5 июнь куни мамлакат бўйлаб норозилик намойишлари бошланди. Полиция уларни тарқатиш учун кўздан ёш оқизувчи газлардан фойдаланди, аммо бу эътироз руҳини сўндира олмади.

Тергов ва зиддиятли баёнотлар

Ожвангнинг ҳибсга олиниши, ўлими ва у билан боғлиқ барча жараёнлар кенг муҳокамага сабаб бўлди. Маҳаллий нашрларга кўра, у охирги марта гаров эвазига озодлик талаб қилган ва ижтимоий тармоқларда фаол бўлган. 6 июнь куни ҳибсга олинган, 8 июнь куни эса “камера текшируви пайтида ҳушсиз ҳолда” топилган.

Полиция раҳбарлари расмий баёнотларида Ожвангнинг ўлимига “камера деворига урилиши” сабаб бўлганини таъкидлашди. Бироқ, ҳукумат патологи Бернард Мидиа аутопсия натижаларида “бошга қаттиқ шикаст етказилгани, бўйин сиқилишининг излари ва кўплаб жароҳатлар” аниқланганини билдирди. Мидиа бу ҳолатни очиқ зўравонлик деб баҳолади.

Ҳукумат ва жамоатчиликнинг муносабати

Кения президенти Уилям Руто бу фожиали ҳодисани “бошдан-оёқ ҳайрат ва даҳшат билан” қабул қилганини ва мамлакатда полиция ислоҳотлари олиб борилишини таъкидлади. У ўз мурожаатида “бундай ҳодисалар юракни эзади ва мутлақо қабул қилиб бўлмайди”, деб таъкидлаб, тез ва холис тергов ўтказилишини ваъда берди.

Айни пайтда, 6 нафар полициячига нисбатан расмий тергов бошланган. Ожванг ўз фаолияти орқали ҳукуматдаги коррупцияга қарши чидамсиз бўлган ва полиция раҳбарларини танқид қилган. Унинг ўлимига эътибор ошиши натижасида намойишчилар полиция раҳбариятидаги айрим мансабдорларни вазифадан четлатишни талаб қилмоқда.

Хулоса
Кенияда содир бўлган ушбу мудҳиш фожиа мамлакатда инсон ҳуқуқлари, полиция органлари фаолияти ва қонунийлик масалаларига яна бир бор жиддий эътибор қаратишга мажбур қилмоқда. Жамоатчиликнинг қаттиқ қаршилиги ва намойишлари — бу халқнинг адолат ва шаффофлик талабидан далолатдир. Мазкур воқеа Кения ҳукумати учун синовли паллага айланди ва жамиятда полиция зўравонлигига қарши кураш янада кучайиши кутилмоқда.