Сохта маҳсулотсиз келажак: истеъмолчилар мамлакат бозорига қандай таъсир қилиши мумкин

Бугунги бозор турли хил сифатли маҳсулотлар билан тўлиб-тошган ва маҳсулотнинг ҳақиқийлиги масаласи тобора долзарб бўлиб бормоқда. Контрафакт нафақат брендларга бўлган ишончни пасайтиради, балки истеъмолчилар саломатлигига реал таҳдид солиши мумкин. Ушбу вазиятда ҳар бир харидорга маҳсулотнинг қонунийлиги ва келиб чиқишини мустақил равишда текшириш имконини берувчи маҳсулотларни рақамли маркировкалаш алоҳида роль ўйнайди.

Ўзбекистонда «Asl Belgisi» тизими бу соҳадаги асосий воситага айланди. У истеъмолчиларга қадоқдаги Data Matrix-кодни сканерлаш орқали маҳсулот ҳақида маълумот олиш имконини беради. Бу шуни англатадики, харидор дори воситалари, ичимликлар, маиший техника ва бошқа товарларнинг ҳақиқийлигига фақатгина сотувчининг тасдиғига кўра эмас, балки сотиб олишдан олдин ўзи ишонч ҳосил қилиши мумкин.

Жамоатчилик назорати қандай ишлайди?

«Asl Belgisi» тизими текширув жараёнини шаффоф ва тушунарли қилади. Мобил иловада кодни сканерлагандан сўнг (Android/iOS) маҳсулот ҳақида батафсил маълумотга эга бўлиш мумкин: унинг ишлаб чиқарувчиси, чиқарилган санаси, яроқлилик муддати, таркиби ва ҳатто мажбурий сертификатларнинг мавжудлиги. Агар қадоқ ва иловадаги маълумотлар бир-биридан фарқ қилса ёки сканерлаш натижаси шубҳали бўлса, истеъмолчи бу ҳақда хабар бериши мумкин. Бунинг учун иловадаги «Қоидабузарлик ҳақида хабар бериш» тугмасини босиш ва муаммони тавсифлаш кифоя.

Аслида бу жамоатчилик назоратининг янги шаклини яратади, бунда харидорнинг ўзи ноқонуний маҳсулотларга қарши кураш жараёнининг иштирокчисига айланади. Одамлар тизимдан қанчалик кўп фойдаланса, қалбаки маҳсулот айланмаси шунчалик мураккаблашади ва бозорда товарлар сифатига бўлган талаб шунчалик юқори бўлади.

Янги истеъмол одати қандай шаклланади?

Сўнгги йилларда Asl Belgisi мобил иловасидан фойдаланувчилар сони ортиб бормоқда, бу эса фуқароларнинг товарларни текшириш муҳимлиги ҳақида хабардорлиги ошганидан далолат беради. 2024 йил охирига келиб, илова 785 минг марта ўрнатилди. Бу янги истеъмол одатининг шаклланишини кўрсатади: одамлар сотиб олаётган нарсасига ишонч ҳосил қилишни хоҳлашади.

Бундан ташқари, маркировка нафақат оддий фуқаролар, балки бизнес учун ҳам фойдалидир. «Asl Belgisi.Business» махсус иловаси тадбиркорларга товарларнинг ҳақиқийлигини текширишда ва контрафакт етказиб беришдан ҳимояланишда ёрдам беради.

Нима учун бу муҳим?

Рақамли маркировка ва жамоатчилик назорати шунчаки қалбаки маҳсулотдан ҳимояланиш усули эмас, балки бозорни ўзгартирувчи воситадир. Харидорлар маҳсулотни мунтазам текшириб турганда, дўконлар ва ишлаб чиқарувчилар шаффофроқ шароитда ишлашга мажбур бўладилар, «яширин» бизнес эса сотиш имкониятини йўқотади.

Кодларни сканерлайдиган ва муаммолар ҳақида хабар берадиган истеъмолчилар қуйидагиларни таъминлайдиган тизимнинг бир қисмига айланади:

• шаффофлик - маҳсулот ва унинг келиб чиқиши ҳақидаги маълумотларга кириш;
• хавфсизлик - контрафакт сотиб олиш хавфини камайтириш;
• сифат назорати - бузилишлар ҳақида тезкор хабар бериш имконияти.

Натижада рақамли маркировка нафақат назорат механизмига, балки масъулиятли истеъмолни ривожлантиришнинг муҳим қисмига айланади. Ва бу тизимда харидорларнинг ўзлари ҳал қилувчи роль ўйнайдилар - улар текширилган маҳсулотни танлайдилар ва қалбаки маҳсулотларсиз бозор яратишга ёрдам берадилар.

Манба: Xabar.uz “Замин” янгиликларини “Telegram”да кузатиб боринг