АҚШ долларининг заифлашуви Ўзбекистонга қандай таъсир қилади?

2025-йилнинг ёзида халқаро молия бозорларида кутилмаган тенденция — АҚШ долларининг бошқа йирик валюталарга нисбатан кескин заифлашуви кузатилди. Доллар индекси 2022-йилдан бери энг паст даражага тушди ва жорий йилда умумий 10% дан ортиқ қадрсизланди. Бу ҳолат глобал иқтисодиётга, хусусан, ривожланаётган давлатлар, жумладан Ўзбекистонга ҳам муайян таъсир кўрсатиши табиий.

Доллар курсининг пасайишига бир нечта омиллар сабаб бўлмоқда:
▪️Федерал Резерв (ФРБ) мустақиллигига хавф: АҚШ Президенти Доналд Трамп Федерал Резерв раҳбари Жером Пауеллни очиқ танқид қилди ва унинг ўрнига фоиз ставкаларини тезроқ пасайтиришга мойил бўлган номзодларни кўриб чиқаётганини маълум қилди.
▪️Фоиз ставкаларининг пасайиши кутилмоқда: Бозор иштирокчилари июл ойидаёқ ФРБ асосий ставкани пасайтириши мумкин деб ҳисобламоқда. Бу эса долларнинг жозибасини пасайтирмоқда.
▪️Геосиёсий беқарорлик фонида доллар “хавфсиз актив” мақомини йўқотяпти: Яқин Шарқдаги кескинликлар шароитида ҳам доллар аввалгидек ишончли валюта сифатида мустаҳкамланмади.
▪️Евро ва фунтнинг мустаҳкамланиши: Евро $1.17 даражасидан юқорига чиққан бўлса, фунт $1.37 атрофида савдолашмоқда. Бу эса доллар индексини пастга тортмоқда.

Доллар заифлашуви Ўзбекистон учун қандай аҳамиятга эга?
1. Ташқи савдо имкониятлари кенгаяди
Доллар заифлашганида экспорт қилувчи давлатлар фойда кўради. Ўзбекистон экспортининг муҳим қисми долларда баҳоланади — пахта, олтин, қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари. Долларнинг қадрсизланиши эвазига бу маҳсулотлар нисбатан арзонлашади, бу эса уларни халқаро бозорда рақобатбардошроқ қилади.

2. Импорт харажатлари камаяди
Ўзбекистон асосий импорт товарларининг кўпчилигини долларда харид қилади. Долларнинг заифлиги фонида хориждан маҳсулот сотиб олиш нархи пасаяди, бу эса ички инфляцияга ижобий таъсир кўрсатиши мумкин. Жумладан, автомобиллар, электроника ва энергетика ускуналари нархи пасайиши эҳтимоли бор.

3. Валюта курсига босим камайиши мумкин
Агар доллар узоқ муддат давомида заифлашишда давом этса, бу миллий валюта — сўмга нисбатан босимни юмшатади. Марказий банк учун инфляциявий хавфларни камайтириш, фоиз ставкаларини эҳтиёткорлик билан пасайтириш учун имкониятлар очилади.

4. Инвесторлар учун аралаш сигнал
Инвесторлар учун долларнинг заифлиги иккита асосий сигнални беради: биринчидан, АҚШдаги сиёсий ва молиявий ноаниқликлар хавотир уйғотмоқда; иккинчидан, ривожланаётган бозорларга инвестиция киритиш жозибадор бўлиши мумкин. Бу Ўзбекистон молия бозори, хусусан, суверен облигациялар ва хусусий лойиҳаларга хорижий сармояни жалб қилиш учун ижобий фон яратади.

АҚШ долларининг заифлашуви жаҳон молиявий тизимида муҳим бурилиш нуқтасини англатиши мумкин. Ўзбекистон учун бу ҳолат қатор ижобий оқибатларга эга бўлиши мумкин бўлса-да, бу жараёнлар барқарор ва узоқ муддатли бўладими ёки йўқ — бу ҳозирча номаълум. Шунинг учун, ҳукумат ва молиявий регуляторлар халқаро бозорлардаги бу ўзгаришларни синчковлик билан таҳлил қилиб, валюта захиралари, ташқи қарз, ва монетар сиёсатда эҳтиёткорлик билан ҳаракат қилиши муҳим. «Замин»ни Telegram’да ўқинг!