Олимлар тарихдаги энг ноёб қон гуруҳини аниқлашди: фақат бир одамда бор!

Инсон танаси ва унинг сири ҳали тўлиқ очилмаган, деб бежизга айтилмайди. 2025 йилнинг июн ойида Милан шаҳрида ўтказилган халқаро тиббий анжуманда эълон қилинган янгилик дунё тиббиётидаги энг ажабланарли кашфиётлардан бири сифатида қайд этилди. Франциянинг ЭФС (Établissement Français du Sang — Франция Қон Қуйиш Маркази) муассасаси олимлари тарихдаги энг ноёб қон гуруҳини аниқлашди. Бу қон гуруҳи “Гуадалупа негативе” деб номланди ва унинг ягона эгаси — Кариб денгизида жойлашган Гваделупа оролидан келиб, ҳозирги кунда Парижда яшовчи аёлдир.

Бу ҳолат тиббий жамоатчилик учун нафақат илмий жиҳатдан, балки амалий жиҳатдан ҳам катта аҳамиятга эга. Янги қон гуруҳи — бу 48-қон тизими доирасида рўйхатга олинган мутлақо янги биологик тузилиш бўлиб, унга нисбатан инсон организмида аввал аниқланмаган иммун жавоб шаклланган.

Бу камёб ҳолат илк бор 15 йил олдин, аёлга операциядан олдинги текширувлар вақтида қайд этилган. 54 ёшли беморнинг қонида ҳеч қандай маълум қон гуруҳига тўғри келмайдиган ноодатий антитана топилган. Аммо у вақтда шифокорлар бунинг табиатини аниқлай олмаган эдилар. Фақат 2019 йилда, юқори самарадорликка эга генетик секвенция технологияси ёрдамида олимлар бу муаммони илмий жиҳатдан тадқиқ этиш имкониятига эга бўлишди ва натижада у ноёб генетик мутация эканлиги аниқланди.

Мутахассисларга кўра, беморнинг бу қон гуруҳини олиши — ота-онасидан ўтган генетик мутациялар натижасидир. Ҳар икки ота-она мутаносиб равишда ушбу мутацияланган геннинг ташувчиси бўлган ва уларнинг комбинацияси мазкур беморда эксклюзив тарзда ушбу қон тузилиши юзага келишини таъминлаган. Бу эса у донор сифатида ҳам фақат ўзигагина мос келиши мумкинлигини англатади.

ЭФС ташкилотининг тиббий биологи Тиери Пейрарнинг таъкидлашича, ушбу ҳолат тиббиётда жуда катта аҳамиятга эга. Чунки бу каби ғайриоддий қон гуруҳлари қон қуйиш жараёнларида жиддий хавфларни келтириб чиқариши мумкин. Мавжуд қон гуруҳлари асосида олиб бориладиган стандарт мувофиқлик текширувлари бундай бемор учун самарасиз бўлиши мумкин. Шу боис, ҳозирда олимлар шундай ноёб қон тузилишига эга бошқа инсонларни ҳам излашга киришишган.

Бу тиббий илгарилаш қон донорлиги соҳасида янги эшикларни очди. ЭФС мутахассисларининг фикрича, ҳозирги замонавий генетик таҳлил технологиялари, хусусан юқори самарали ДНК секвенцияси, янада кўпроқ ноёб қон гуруҳларини аниқлаш имконини бермоқда. Бу эса бутун дунё бўйлаб кам учрайдиган ҳолатларга эга беморлар учун индивидуал ёрдамни таъминлаш имкониятини яратади.

Шу ўринда таъкидлаш жоизки, дунё бўйлаб қон гуруҳлари классификацияси билан шуғулланувчи халқаро ташкилот — ISBT (International Society of Blood Transfusion) ҳам мазкур янги қон гуруҳини расман эътироф этди ва уни жаҳон реестрига киритди. Бу эса тиббиёт тарихида янги саҳифа очилиши билан баробардир.

Олимлар ушбу ноёб ҳолатни тадқиқ қилишни давом эттирмоқдалар. Улар нафақат генетик омиллар, балки бу қон гуруҳининг организмдаги физиологик таъсирини ҳам аниқлашга интилишмоқда. Балки келажакда шундай гуруҳларга эга инсонлар учун махсус қон захиралари шакллантирилади.

Ҳозирча “Гуадалупа негативе” деб номланган ушбу ноёб гуруҳ ягона инсонда мавжуд. Аммо келгусида, дунё бўйлаб кенгроқ таҳлиллар олиб борилса, бундай одамлар яна топилиши мумкин. Бу эса тиббиёт учун янги имкониятларни яратиши аниқ.
«Замин»ни Telegram’да ўқинг!