Isroil AQSHni Eron bilan urushga qo‘shilishga chaqirmoqda

Oxirgi ikki kun ichida Yaqin Sharqdagi vaziyat yana keskinlashdi. Isroil davlati Eronning yadroviy imkoniyatlarini yo‘q qilish maqsadida harbiy operatsiyalarni boshladi va bu jarayonda Amerika Qo‘shma Shtatlarini ham jalb etishga urinishlarni keskin kuchaytirdi. Amerikaning nufuzli Axios nashri 14 iyun, shanba kuni Isroildagi ikki yuqori martabali manbaga tayanib bergan ma’lumotlarga ko‘ra, Isroil hukumati Vashington ma’muriyatiga so‘nggi 48 soat ichida to‘g‘ridan to‘g‘ri murojaat qilgan va Eronga qarshi aniq harbiy qadamlarda birgalikda ishtirok etishga chaqirgan.

Masalaning muhim jihati shundaki, Isroil hozirgi kunda Eronning eng muhim hisoblangan — Fordo yadroviy obyekti kabi mustahkam yerosti inshootlariga zarba berish uchun yetarli kuchga ega emas. Mamlakatda bunday maxsus bunkerlar uchun mo‘ljallangan aviatsiya yoki yirik strategik bombardimonchi samolyotlar mavjud emas. Ammo AQSH bunday harbiy texnikaga ega va uning harbiy-havo kuchlari istalgan masofadagi obyektlarga zarba berish imkoniyatiga ega, deyiladi manbalarda.

Shu bilan birga, Axios ta’kidlashicha, hatto bir obyektga qilingan bombardimon orqali AQSH o‘zini Eronga qarshi to‘g‘ridan to‘g‘ri urush muhitiga tortib qo‘yadi. Ammo agar Fordo kabi zavodlar faoliyatini davom ettirsa, Isroilning asosiy maqsadi — Eronning yadroviy loyihasini butunlay yo‘q qilish — amalga oshmay qolishi aniq.

Ma’lumotlarga ko‘ra, 13 iyunga o‘tar kechasi Isroil mudofaa kuchlari Eron hududidagi bir qator strategik obyektlarga, jumladan poytaxt Tehronda joylashgan markazlarga va atom sohasi bilan bog‘liq inshootlarga kuchli zarbalar berdi. Zarbalar 14 iyun kuni ham davom etgan. Eron rasmiylari bildirishicha, bu hujumlar oqibatida yurtimizning muhim harbiy va ilmiy shaxslari halok bo‘ldi. Xususan, Islom inqilobi muhofizlari korpusi (IIMK) qo‘mondoni Husayn Salamiy, Eron Qurolli kuchlari Bosh shtabi boshlig‘i Muhammad Bag‘iriy va yana bir qator yuqori martabali harbiylar hamda yadroshunos olimlar nobud bo‘lgan.

Jami halok bo‘lganlar soni o‘nlab kishini tashkil etayotgani aytilmoqda va ular orasida faqat harbiylar emas, balki fuqarolar ham borligi taxmin qilinmoqda. Isroil zarbalari yadroviy markazlardan tashqari, ehtimoliy raketa ishlab chiqarish sexlari, harbiy laboratoriyalar va komandirlar qarorgohlarini ham o‘z ichiga olgan.

Mutaxassislar bu kabi aniq zarbalarni Isroil harbiy razvedkasi tomonidan oldindan tayyorlangan ma’lumotlar asosida amalga oshirilganini ta’kidlamoqda. Ularga ko‘ra, Isroilning maqsadi faqat yadroviy infratuzilmani izdan chiqarish emas, balki Eron harbiy rahbariyatini ham zaiflashtirishdir.

Isroilning bu kabi keskin harakatlari nafaqat mintaqada, balki global miqyosda ham jiddiy xavotirlarga sabab bo‘lmoqda. Xususan, Vashingtondagi siyosiy tahlilchilar bunday amaliyotlar AQSHning xalqaro imidjiga ham, Eron bilan yadroviy kelishuv muzokaralariga ham salbiy ta’sir ko‘rsatishi mumkinligini ta’kidlamoqda. Agar AQSH voqealar rivojiga aralashsa, bu nafaqat mintaqaviy, balki global miqyosdagi harbiy to‘qnashuvga aylanishi mumkin.

Shuningdek, bu vaziyat AQSH va Eron o‘rtasidagi muzokara jarayonini ham izdan chiqarishi mumkin. Ikki davlat o‘rtasidagi yadroviy kelishuv (JCPOA) atrofida so‘nggi oylarda ma’lum bir iliqlik kuzatilayotgandi. Ammo Isroilning harakatlari bu muloqot imkoniyatlariga katta zarba berdi.

Hozirda Vashington jamoatchiligi orasida ham bu harakatlar bo‘yicha turli munosabatlar mavjud. Ayrimlar Isroilning harakatlarini xavfsizlik nuqtayi nazaridan to‘g‘ri deb baholasa, boshqalar AQSHning urushga tortilishidan jiddiy xavotirda.

Qisqasi, Yaqin Sharq yana qaynoq nuqtaga aylanmoqda. Isroil va Eron o‘rtasidagi mojaro yangi bosqichga ko‘tarildi. AQSHning bu vaziyatda qanday pozitsiyada qolishi esa butun dunyo uchun katta ahamiyatga ega bo‘ladi. Shubhasiz, bu voqealar kelgusi kunlarda global geosiyosiy muvozanatga ta’sir ko‘rsatadi.

Foto: Jack Guez/AFP via Getty Images “Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!