AQSh va Yaponiya: Tarixiy savdo kelishuvi

Yaqinda AQSh prezidenti Donald Tramp va Yaponiyaning Bosh vaziri Shigeru Ishiba o‘rtasida imzolangan savdo bitimi, Tramp ta’biri bilan aytganda, “tarixdagi eng yirik savdo kelishuvi” sifatida baholanmoqda. Garchi bu bayonot bahsli bo‘lsa-da, kelishuv global iqtisodiyot va ayniqsa Osiyo mamlakatlari uchun muhim burilish bo‘lishi kutilmoqda.

Yaponiya uchun iqtisodiy imkoniyatlar
Yaponiya dunyoning to‘rtinchi yirik iqtisodiyoti bo‘lib, eksporti asosan avtomobillar, elektronika va texnika sohalariga to‘g‘ri keladi. AQSh esa uning eng yirik eksport bozoridir. Tramp ma’muriyati tomonidan ilgari qo‘yilgan yuqori bojxona to‘lovlari yapon iqtisodiyotiga salbiy ta’sir ko‘rsatishi mumkin edi. Yangi kelishuv esa bojlar darajasini pasaytirib, bizneslar uchun barqarorlikni ta’minlashi va ishlab chiqaruvchilarning rejalashtirish imkoniyatini kengaytirishi mumkin.

Xususan, Yaponiyaning avtomobil sanoati — Toyota, Honda va Nissan kabi gigant kompaniyalar — bundan katta foyda ko‘rishi kutilmoqda. Avval AQShga olib kirilgan yapon avtomobillariga 27,5% boj solinar edi. Endilikda bu stavka 15% gacha tushirilmoqda, bu esa yapon avtomobillarini boshqa raqobatchilarga nisbatan arzonlashtiradi.

AQShga yirik investitsiyalar va ish o‘rinlari
Yaponiya ushbu kelishuv evaziga AQShga 550 milliard dollarlik sarmoya kiritishini ma’lum qildi. Bu mablag‘ farmatsevtika, yarim o‘tkazgichlar kabi muhim sohalarda ishonchli ta’minot zanjirlarini yaratishga yo‘naltiriladi. Kelishuv natijasida AQShda ish o‘rinlari yaratilishi, innovatsiyalar rivojlanishi kutilmoqda.

Bundan tashqari, Yaponiya AQShdan guruch sotib olish hajmini oshirishga rozi bo‘ldi. Bu Yaponiyadagi oziq-ovqat ta’minotini mustahkamlashda muhim rol o‘ynaydi.

Mintaqaviy va global bosim kuchaymoqda
Ushbu kelishuv Janubiy Koreya, Tayvan kabi mamlakatlar bilan olib borilayotgan muzokaralarga ham ta’sir ko‘rsatishi mumkin. Ayrim Osiyo davlatlari — Vetnam, Indoneziya va Filippin allaqachon AQSh bilan yangi bitimlarni e’lon qilgan.

Biroq kambag‘al mamlakatlar — Kambodja, Laos, Shri-Lanka kabi iqtisodiyoti eksportga bog‘liq davlatlar AQSh bilan muhim takliflar bera olmasligi sababli bu jarayonda chetda qolmoqda.

Shuningdek, Yevropa Ittifoqi ham Yaponiya bilan birgalikda “nohaq savdo amaliyotlariga qarshi kurashish va iqtisodiy bosimlarga qarshi turish” bo‘yicha hamkorlikni kuchaytirishini ma’lum qildi. Bu esa global savdo maydonida raqobatning yanada kuchayishiga olib kelishi mumkin. “Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!