2020 yilda boshlangan koronavirus pandemiyasi faqat jahon iqtisodiyotiga emas, balki inson miyasining ishlash jarayoniga ham katta ta’sir ko‘rsatdi. Yangi ilmiy tadqiqotga ko‘ra, pandemiya davrida sog‘lom odamlar miyasining qarish sur’ati ayni paytda sezilarli darajada oshgan. Bu holat, diqqatga sazovor bo‘lgani – kovid bilan kasallangan yoki kasallanmagan odamlarga qaramasdan, har bir odamning neyrologik holatida kuzatilgan bir xil ta’sirni namoyon etdi.
Ilmiy tadqiqot va uning natijalari
Tadqiqotda olimlar 15 334 nafar sog‘lom kattalarning miya skanerlarini tahlil qilishdi. Ishtirokchilarning o‘rtacha yoshi 63 yoshdan iborat bo‘lib, ularning miyalari pandemiya davrida qaysi jihatlardan ta’sirlangani o‘rganildi. Mashinali o‘rganish modellari natijasida ma’lum bo‘lishicha, kovid pandemiyasini boshdan kechirgan odamlar miyasining qarishi uzoq vaqt davomida kuzatilgan, shunga qaraganda 5,5 oy tezroq amalga oshgan.
Kognitiv testlar ham shuni ko‘rsatadiki, pandemiya davrida sog‘lom odamlar miyasining o‘zgarishi faqat kovid bilan kasallanganlar orasida ko‘rinadi. Bu faollikning pasayishi, ayniqsa erkaklar, qariyalar va notinch oilalarning a’zolari orasida sezilarli bo‘lgan. Olimlar, shuningdek, emlanishning inson miyasiga ta’siri bo‘yicha alohida xulosalarga ega bo‘ldilar, ammo ushbu tadqiqotda emlangan va emlanmaganlar o‘rtasida bevosita farqlar aniqlanmadi.
Ilmiy yondashuv va koronavirusning ta’siri
Zero, oliy tabiblar koronavirusning inson miyasiga bo‘lgan ta’siri, shubhasiz, iqtisodiy va ijtimoiy omillar bilan chambarchas bog‘liq ekanligini ta’kidlashmoqda. Bu pandemiyaning aholining salomatligiga bo‘lgan ko‘p tomonlama ta’sirlarini ko‘rsatadi. Ilmiy tadqiqotlarda insonlarning emotsiyalarini, stressni, ish bilan bog‘liq muammolarni va sotsializatsiya tartiblarini mustahkamlashga qaratilgan harakatlarning ahamiyati kundan-kunga ortib bormoqda.
Shuni aytamizki, pandemiyaning inson miyasiga shunday taassurotlar bilan yopishishi, har bir odamning aniq qadamlari va yordamga ehtiyoji hamda jamiyatning kelajagiga taalluqli tadqiqotlar natijalariga asoslanib qabul qilinishining ahamiyati katta.
