AQSH Moliya vazirligining Xorijiy aktivlarni nazorat qilish boshqarmasi (OFAC) AQSH va Rossiya prezidentlari Donald Tramp hamda Vladimir Putinning Alyaskadagi sammitini amalga oshirishni ta’minlash maqsadida Rossiyaga qarshi ayrim cheklovlarni vaqtincha yumshatdi. Idora bu borada 125-sonli bosh litsenziyani e’lon qildi; hujjat 20 avgustgacha amal qiladi va logistika, tashkiliy hamda diplomatik ta’minlovga daxldor operatsiyalarga doir tanlovchan ruxsatlarni o‘z ichiga oladi.
OFAC bayonotida quyidagi me’yor aniq belgilab qo‘yilgan: «Sanksiyalar bilan taqiqlangan barcha operatsiyalarga Alyaska shtatida AQSH hukumati va Rossiya hukumati o‘rtasidagi uchrashuvlarda ishtirok etish yoki uni qo‘llab-quvvatlash uchun 2025 yil 20 avgust kuni sharqiy soat 00.01 gacha ruxsat beriladi». Ya’ni, sammitga bog‘liq xizmatlar — tashuv, yashash joyi, xavfsizlik, aloqa-infratuzilma, texnik ta’minot, bojxona-logistika va shu kabi yo‘nalishlarda zarur to‘lovlar/operatsiyalar uchun cheklangan muddatda «yashil koridor» taqdim etiladi.
Muhimi, bu — umumiy sanksiyalarni bekor qilish emas. Vaqtincha yengillik faqat Alyaskadagi uchrashuvni tashkil etish va qo‘llab-quvvatlashga daxldor tranzaksiyalarga taalluqli. Siyosiy yoki kommersiyaviy boshqa bitimlar, ro‘yxatdagi shaxs/tashkilotlar bilan keng qamrovli hamkorlik kabi operatsiyalar litsenziya doirasidan tashqari bo‘lib qolaveradi. Qoidalarga ko‘ra, benefitsiarlar va xizmat ko‘rsatuvchilar shartnoma/to‘lovlarni to‘liq hujjatlashtirishi, muddat tugagandan so‘ng har qanday operatsiyani to‘xtatishi shart.
Sammit 15 avgust kuni o‘tkaziladi. CNN ma’lumot berishicha, uchrashuv maskani sifatida Elmendorf—Richardson birlashgan harbiy bazasi tanlangan. Rossiya prezidenti yordamchisi Yuriy Ushakov ta’kidlashicha, muzokaralarning bosh mavzusi Ukrainadagi mojaroni uzoq muddatli hal etish yo‘llarini qidirish bo‘ladi. Kutilishi mumkin bo‘lgan muhokamalar geosiyosiy xavfsizlik arxitekturasi, eskalatsiya xavflari, gumanitar masalalar va iqtisodiy-sanksiyaviy mexanizmlarga tayanadi.
Kuzatuvchilar ta’kidlashicha, OFACning shunga o‘xshash «bosh litsenziya»lari va protokol logistikasini ta’minlash uchun dunyo diplomatik amaliyotida odatiy vosita hisoblanadi: sammit mehmonlarini qabul qilish, parvoz/yoqilg‘i, mehmonxona, maydon ijarasi, aloqa-himoya xizmatlari kabi «texnik» operatsiyalar bir zumda sanksiya to‘siqlariga duch kelmasligi uchun vaqtincha huquqiy asos yaratiladi. Shu bilan birga, ishtirokchi tomonlar litsenziya doirasidan chiqmaslik, belgilangan muddat va maqsaddan chetlashmaslik kabi talablarga qat’iy rioya etishi zarur.
Xulosa qilib, 125-sonli bosh litsenziya sammitgacha va undan so‘ng qisqa fursatda amal qiladi; 20 avgustga qadar tashkilotchi va ijrochilarga cheklangan miqyosdagi operatsiyalarga ruxsat beradi. Qolgan barcha sanksiya tartib-qoidalari o‘z kuchida qoladi. E’tibor markazida esa bitta savol: Alyaskadagi muloqot qanday amaliy natijalar va siyosiy signallar bilan yakunlanadi?
