Florida shtatidagi Mar-a-Lago qarorgohida AQSH prezidenti Donald Tramp hamda Ukraina rahbari Volodimir Zelenskiy o‘rtasida bo‘lib o‘tgan navbatdagi muzokaralar katta umidlar bilan boshlangan bo‘lsa-da, jiddiy va sezilarli yutuqlarsiz yakunlandi. Palm-Bich shahrida 28 dekabr, yakshanba kuni o‘tgan ushbu uchrashuv ikki yarim soatdan ortiq davom etdi va bu yil boshidan buyon ikki yetakchining to‘rtinchi muloqoti bo‘ldi.
Uchrashuv yakunida tinchlik kelishuvi qachon imzolanishi mumkinligi haqida berilgan savolga javoban Donald Tramp ehtiyotkor pozitsiyani tanladi. U qo‘shma matbuot anjumanida jarayon rivoji bir nechta ssenariyga bog‘liq ekanini ta’kidlab, eng yaxshi holatda kelishuv bir necha hafta ichida tuzilishi mumkinligini, aks holda esa bu jarayon cho‘zilib ketishi yoki umuman natijasiz qolish ehtimolini istisno etmadi.
Amerika prezidenti Ukrainadagi urushni Ikkinchi jahon urushi yakunlanganidan keyingi eng qonli va eng yirik harbiy to‘qnashuv sifatida baholadi. Uning so‘zlariga ko‘ra, aynan shu omil xalqaro hamjamiyatdan tezkor va muvozanatli qarorlar talab qilmoqda.
Zelenskiy esa muzokaralarga nisbatan ancha optimistik ruhda fikr bildirdi. U 20 banddan iborat tinchlik rejasining taxminan 90 foizi bo‘yicha kelishuvga erishilganini, AQSH–Ukraina xavfsizlik kafolatlari esa to‘liq, ya’ni 100 foiz darajada muvofiqlashtirilganiga ishonch bildirdi. Shuningdek, Ukraina rahbari AQSH–Yevropa–Ukraina xavfsizlik tizimi ham deyarli shakllantirilganini ta’kidladi.
Tramp esa Ukraina xavfsizligini ta’minlashda asosiy yuk Yevropa davlatlari zimmasiga tushishini bildirdi. Shu bilan birga, AQSH ham bu masalada Kiyevga yordam berishdan chetda qolmasligini ma’lum qildi.
Zelenskiyning aytishicha, bahsli masalalarni yakuniy hal etish uchun ikki davlatning ekspert va ishchi guruhlari yaqin haftalarda yana uchrashadi. U Yevropa yetakchilari hamda Ukraina delegatsiyasi yanvar oyida Vashingtonga tashrif buyurishi mumkinligini ham bildirdi.
Shu bilan birga, tomonlar Donbass hududlarining maqomi masalasida hali to‘liq kelishuvga kelolmayapti. Tramp Ukraina va Rossiya bu borada ma’lum darajada yaqinlashayotganini aytgan bo‘lsa-da, masala o‘ta murakkabligicha qolmoqda. Uning fikricha, hozircha yechim topilmagan, ammo unga yaqinlashilgan.
Zelenskiy esa Tramp taklif qilayotgan tinchlik rejasining ayrim bandlari bo‘yicha referendum o‘tkazilishi ehtimolini ham rad etmadi. Bu esa qaror qabul qilish jarayoni yanada keng jamoatchilik fikriga tayanishini ko‘rsatadi.
Zaporijjya atom elektr stansiyasi masalasi ham muzokaralar markazida bo‘ldi. Trampning aytishicha, u bu mavzuda Rossiya prezidenti Vladimir Putin bilan telefon orqali suhbatlashgan. Putin, Tramp so‘zlariga ko‘ra, stansiyani Ukraina bilan kelishilgan holda ishga tushirish bo‘yicha ishlar olib borilayotganini aytgan. AQSH prezidenti, shuningdek, Rossiya tomoni ZAESni raketalar bilan nishonga olmayapti, deya da’vo qildi. Zelenskiy esa bu borada izoh berishdan tiyildi.
Tramp Moskva Ukraina tiklanishiga ham hissa qo‘shish niyatida ekanini aytdi. Uning ta’kidlashicha, Rossiya Ukrainani barqaror va muvaffaqiyatli davlat sifatida ko‘rishni istaydi hamda elektr energiyasini juda past narxlarda yetkazib berishga tayyor.
Ma’lum bo‘lishicha, muzokaralardan oldin AQSH va Ukraina prezidentlari Yevropa yetakchilari bilan qo‘shma telefon muloqoti o‘tkazgan. Shuningdek, Tramp Zelenskiy bilan uchrashuvdan avval Putin bilan ham telefon orqali suhbatlashgan. Rossiya prezidenti yordamchisi Yuriy Ushakov ma’lum qilishicha, bu qo‘ng‘iroq Tramp tashabbusi bilan bo‘lib o‘tgan va 1 soat 15 daqiqa davom etgan.
Ushakovning ta’kidlashicha, Putin avval erishilgan kelishuvlar asosida ishni davom ettirish muhimligini uqtirgan hamda maxsus ishchi guruhlar orqali tinchlik bo‘yicha muzokaralarni davom ettirish taklifini qo‘llab-quvvatlagan. Ushbu guruhlar faoliyatining aniq parametrlari yanvar oyi boshida ma’lum qilinishi kutilmoqda.
Xulosa qilib aytganda, Mar-a-Lagodagi uchrashuv tinchlikka olib boradigan yo‘lni yanada aniqlashtirdi, ammo hal qiluvchi nuqtaga hali yetib kelinmadi. Jarayon murakkab, tomonlar pozitsiyasi esa hanuz ehtiyotkor — demak, oldinda yana uzoq va murosali muzokaralar turibdi.
“Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!
Mehmon guruhidagi foydalanuvchilar ushbu nashrga izoh qoldira olmaydi.
