Foto: “Noviy ochag”
Zaytun yog‘ining foydali jihatlari haqida ko‘pchilik biladi. “Noviy ochag” nashri ushbu yog‘ning yurak salomatligiga ta’siri va uni qanday iste’mol qilish kerakligi haqida ma’lumot berdi.
Olimlarning ta’kidlashicha, zaytun yog‘i va boshqa o‘simlik yog‘lari yurak uchun biz o‘ylagandan ko‘ra ko‘proq foydali.
Zaytun yog‘ining foydali jihatlari
Yangi tadqiqotlar parhezga zaytun yog‘ining kiritilishi yurak-qon tomir tizimi holatining sezilarli darajada yaxshilanishini tasdiqladi. Zaytun yog‘ining sog‘liq uchun foydali jihatlari ma’lum bo‘lsa-da, tadqiqotchilar boshqa o‘simlik yog‘larida ham xuddi shunday ijobiy ta’sirlarni aniqladi.
O‘simlik yog‘lari hayvon yog‘lari, trans yog‘lar va boshqa yog‘lardan ko‘ra foydaliroq. Olimlar aytganidek, jirofobiyadan voz kechish vaqti keldi, hozirda yog‘lar har bir insonning ovqatlanish ratsioniga kiritilishi kerak, ularsiz ovqatlanishni sog‘lom deb bo‘lmaydi.
Zaytun yog‘i O‘rta yer dengizi aholisi parhezining muhim tarkibiy qismi hisoblanadi. O‘rta yer dengizi aholisining parhezi sog‘lom ovqatlanishlardan biri ekani uzoq vaqtdan beri ma’lum. Hozirda tadqiqot parhezning asosiy tarkibiy qismlaridan biri — aslida zaytun yog‘i ekanini, bu yurak sog‘lig‘ini qanday yaxshilashiga oydinlik kiritmoqda.
Tadqiqotlarda zaytun yog‘i haqida nima deyilgan?
Mutaxassislar o‘simlik yog‘larining foydali jihatlari va ta’siri haqida ishonchli ilmiy dalillarga ega, kardiometabolik sog‘liqni saqlash bo‘yicha mutaxassislar 1990-yilga oid ma’lumotlarning tahlilini taqdim etgan. Ular kuniga atigi bir choy qoshiq zaytun yog‘ini iste’mol qilish yurak-qon tomir kasalliklari xavfini 15 foizga va yurak-qon tomir kasalliklari xurujini 21 foizga kamaytirishini ko‘rsatdi.
Zaytun yog‘ini iste’mol qilish yillar davomida yurak sog‘lig‘ini yaxshilash bilan bog‘liq bo‘lsa-da, yangi tadqiqot birinchi va ikkinchisi o‘rtasidagi to‘g‘ridan-to‘g‘ri bog‘liqlikni ishonchli deb ko‘rsatmoqda. Bu esa faqatgina O‘rta yer dengizi yoki evropaliklarga tegishli emas.
Amerikaliklar, osiyoliklar, ruslar — millati va joylashuvi muhim emas, bu parhez barchaga birdek mos keladi. Tegishli mahsulotlarni parhezga kiritish kerak va iqlim, quyosh miqdori va hatto stress ikkinchi darajali bo‘lsa ham yordam beradi.
Zaytun yog‘i haqida nimalarni bilish kerak?
Zaytun yog‘ining sog‘liq uchun foydali jihatlari hammaga ma’lum. Ayniqsa, kardiologlar parhezda zaytun yog‘ining ahamiyati va foydasini, uni yetarli miqdorda iste’mol qilish kerakligini alohida ta’kidlaydi.
Zaytun yog‘i nosog‘lom, to‘yingan va trans yog‘larni sog‘lom omega-3 yog‘ kislotalari bilan almashtirishning oson usuli. Ular organizmdagi yallig‘lanishni kamaytiradi va xolesterin darajasini tartibga soladi. Qon tomirlari va yurak salomatligi to‘g‘ridan-to‘g‘ri sog‘lom yog‘ kislotalariga bog‘liq.
Fast-fud (chipslar va kartoshka-frilar), margarin va mayonez kabi yog‘li ovqatlar yurak salomatligini yaxshilashda zaytun yog‘iga qaraganda kam foydali hisoblanadi. Bu mahsulotlar umuman foydali emas. Yangi tadqiqot qiziq bir tafsilotni ochib berdi: zaytun yog‘i yog‘siz tanamizga foyda keltiradigan yagona narsa emas.
Boshqa o‘simlik yog‘lari ham yaxshi foyda beradi. Biroq, boshqa yog‘larning sog‘liqqa ta’sirini to‘liq tushunish uchun ularning o‘ziga xos xususiyatlarini o‘rganishda ko‘proq tadqiqotlar talab etiladi. JSSTning yog‘lar bo‘yicha joriy tavsiyalari bu natijalarni qo‘llab-quvvatlaydi.
Masalan, olimlar zaytun yog‘ining har xil turlarini ajratib tahlil qila olmaydi. Toza zaytun yog‘i navlarida ko‘proq polifenollar mavjudligi haqida ba’zi dalillar mavjud. Ular yaxshilangan lipid profillari va tanadagi yallig‘lanishni kamaytirishga kuchli ta’sir ko‘rsatishi bilan bog‘liq.
Majburiy kompleks yondashuv
Sog‘liqqa yomon ta’sir qiluvchi yog‘larni sog‘lomroq alternativlar bilan almashtirish (masalan, zaytun yoki boshqa o‘simlik yog‘i) yurak-qon tomir salomatligini yaxshilash uchun ajoyib qadam hisoblanadi. Shuningdek yurak salomatligi jismoniy faollik, muvozanatli ovqatlanish va ideal holda shifokor bilan muntazam tekshiruvlarni o‘z ichiga oladi.
Parhezning foydali bo‘lishi faqatgina zaytun yog‘iga bog‘liq emas. Bir komponentga e’tibor qaratish parhezdagi o‘zgarishlar bizga olib keladigan foydali jihatlarni o‘tkazib yuboradi. Oddiy qilib aytganda, faqat yog‘ga tayanish yaxshi foyda bermaydi, biroq bunday holatda ozgina sabzavot iste’mol qiling va uxlamang.
Yurak salomatligini yaxshilash uchun parhezini o‘zgartirmoqchi bo‘lgan har bir inson O‘rta yer dengizi aholisi parhezini o‘zidan kelib chiqib didiga moslashtirishdan boshlashi mumkin. Ushbu ovqatlanish uslubi baliq va albatta, ko‘p miqdordagi zaytun yog‘iga bog‘liq.
Bundan tashqari, olimlar tajriba natijalari hali ham kuzatuv xarakteriga ega ekanini ta‘kidlamoqda. Bu shuni anglatadiki, tadqiqotchilar sabab va ta’sirni isbotlay olmaydi. Biroq zaytun yog‘ining sog‘liq uchun foydali jihatlari uzoq yillik tibbiy bilimlar bilan qo‘llab-quvvatlanadi. Shuningdek, ular boshqa o‘simlik yog‘larining afzalliklari haqida muhim ma’lumotlar bilan to‘ldiriladi.
Sog‘lom ovqatlanishga qanday mahsulotlarni kiritish kerak?
Sabzavot, baliq, zaytun yog‘ini, kamroq shakar va oddiy uglevodlarni iste’mol qilishimiz, parhezga ta’m uchun go‘sht qo‘shishimiz mumkin. To‘g‘ri ovqatlanish tamoyillariga rioya qilish uchun bug‘da pishirilgan qovoq, tovuq filesi va boshqa narsalarni iste’mol qilish umuman shart emas. Bu eskirgan ma’lumotlar, uni butunlay boshingizdan chiqarib tashlaganingiz ma’qul, bunday ovqatlanish tartibi salomatlikka yomon ta’sir qiladi. Ko‘pincha, natija umidsizlikka olib kelib, vazn ottirishga sabab bo‘ladi.
Ovqatlanish ratsioni o‘ylangan bo‘lishi kerak, agar sizda jiddiy sog‘liq muammolari bo‘lmasa, o‘zingizni tom ma’noda beshta mahsulot bilan cheklashga majbur qilasiz. Agar vazn yo‘qotishni va sog‘lom yurakka ega bo‘lishni istasangiz, stolda turli xil ziravorlar, sog‘lom bo‘lishga yordam beradigan yog‘lar va sevimli ovqatlaringiz bo‘lishi kerak.
