Ko‘rish qobiliyatini qanday qilib saqlab qolish mumkin?

^{Foto: Pinterest}
Ish, o‘qish, uchrashuvlar va hattoki o‘yin-kulgi, bugun deyarli hamma narsa kompyuter bilan bog‘liq tarzda kechadi. Natijada ko‘zlar katta stress ostida qolishi ham mumkin. Xo‘sh, buning oldini olish uchun nimalarga ahamiyat berish kerak? Oftalmolog Yelizaveta Parova ko‘rish qobiliyatini saqlab qolish uchun kundalik hayotga qanday odatlar kiritish kerakligi haqidagi savollarga javob berdi.

Tez -tez ko‘zingizni yuming
Ko‘rishni talab qiladigan har qanday mashg‘ulot paytida, masalan, o‘qish yoki mashina haydashda odam boshqa holatiga qaraganda kamroq ko‘zini yumadi. Odatda, soniyasiga 5 marta ko‘z yumilishi kerak. Uzoq muddatli ko‘z charchoqlari qobiq yuzasidan ko‘z yoshlari kerak bo‘lgandan ko‘ra tezroq bug‘lanib ketishiga olib keladi, bu esa keyinchalik quruqlikka va hatto surunkali kasalliklarga tahdid soladi. Ko‘zni yumish, shox pardaning yupqa qatlami teng ravishda taqsimlanishiga yordam beradi, bu esa uning qurib ketishiga to‘sqinlik qiladi. Kir va chang zarralari ham tozalanadi.

Ko‘z uchun maxsus mashg‘ulotlarni bajaring
Bu odat kun oxirida ko‘zlarida horg‘inlikni his qilganlar uchun zarurdir. Muntazam ravishda ko‘z mushaklarini o‘zgartirish bo‘yicha kompleksni bajarish, ularni charchoqdan qutqaradi va quruq ko‘z sindromi kabi kasallikning oldini oladi. Masalan, chayqalib-yumish mashqlariga 10 daqiqadan ko‘proq vaqt ketmaydi, uni uyda ham, ishda ham bajarish qulay. Buning uchun mushaklar bo‘shashtiriladi va 10-20 marta tez yumib-ochiladi. Keyin ko‘z yumiladi va dam olinadi. Yana 10-20 marta yumib-ochiladi. Bunday jarayon 2-3 marta bajarilishi maqsadga muvofiq.

Ko‘zlarni harakatlantiring
Kompyuterda o‘qish yoki ishlayotganda ushbu oddiy qoidani yodda tutish lozim. Shuningdek maxsus mashqlarni bajarish yoki ko‘rish nuqtasini o‘zgartirish mumkin: masalan, avval bitta ob’ektga, so‘ngra boshqasiga yaqinroq yoki aksincha, uzoqroqda joylashgan. Ko‘zni ortiqcha zo‘riqtirmaslik uchun har 2-3 daqiqada diqqatni o‘zgartirish maqsadga muvofiqdir.

Faol ko‘rishdan foydalaning
Bu shuni anglatadiki, atrofdagi narsalarga e’tiborni qaratmasdan, tafsilotlarni ko‘rish va tan olish kerak. Ko‘rish kelgan ob’ektlarni ongli ravishda o‘rganish lozim: shu bilan ko‘zga dam beriladi va vizual ma’lumotdan stressni ketkazadi.

Yorug‘likka ahamiyatli bo‘ling
Yorug‘lik yetarli bo‘lmaganda, ko‘zlar ko‘proq zo‘riqadi va juda kuchli yorug‘lik, aksincha, ko‘r qilib qo‘yishi mumkin. Yorug‘likning bir xilligi ham, uning spektral tarkibi ham muhimligini unutmaslik lozim. Ish joyi uchun o‘rtacha nur tanlashda, yorug‘lik qulay bo‘lishi kerakligini yodda tutish kerak, chunki bu individual ko‘rsatkich hisoblanadi. Yorug‘lik bir xil bo‘lishi lozim. Ko‘zlarni yorqin joydan xira joyga ko‘chirganda, noqulaylik kuzatiladi. Shunday qilib kompyuter ekrani yaxshi yoritilgan va to‘g‘ri aniqlikda bo‘lishi kerak. Kompyutergacha bo‘lgan masofa 50-60 sm, planshetgacha esa kamida 30 sm bo‘lishi kerak.

Tabiiy yorug‘likdan foydalaning
Hatto eng yaxshi sun’iy yorug‘lik ham tabiiy yorug‘lik o‘rnini bosa olmaydi. Kuniga taxminan 30 daqiqa ochiq havoda ko‘zoynaksiz yoki linzasiz bo‘lish tavsiya etiladi. Natijada miya bo‘shabgina qolmay, balki ko‘zlarga ham dam beriladi. Shuningdek, muntazam ravishda jismoniy mashqlar qilish tavsiya etiladi. Jismoniy mashqlar qon aylanishini yaxshilaydi, qonda shakar miqdorini tartibga soladi va stressni kamaytiradi. Bu tavsiyalarning barchasi ko‘rishga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi.

Quyoshdan himoyalovchi ko‘zoynak taqing
To‘g‘ridan-to‘g‘ri nurga qarash vaqtida organlarida salbiy o‘zgarishlar yuz beradi. Yorqin quyosh nuri kataraktaga olib kelishi va shox pardaga zarar yetkazishi mumkin. Quyoshda uzoq vaqt qolishni rejalashtirganlar ultrabinafsha nurlaridan yuqori himoyalangan qorong‘i ko‘zoynakni foydalanishi yoki maxsus kontaktli linzalarni sotib olishni unutmasligi kerak. Bundan tashqari, atrof muhitning boshqa omillaridan ko‘zni himoya qilish vositasidan foydalanish kerak. Ishda xavfli uskunalar bilan ishlashga to‘g‘ri kelsa, niqob taqish kerak.

Qorong‘ilikda ko‘zni dam oldiring
Ko‘rish organlari faqat yorug‘lik stimullari bo‘lmaganda bo‘shashadi. Qisman bu ta’sirga oddiy ko‘zni yumib-ochish orqali daqiqasiga 20-25 marta bajarish mumkin. Kuchli ishlash tufayli dam olish kamayadi, shuning uchun ko‘zni yumish yetarli emas: kaftlarni tepaga qo‘yiladi.

Nafas olishni kuzating
Muntazam va chuqur nafas olish natijasida barcha a’zo ko‘proq kislorod oladi va yaxshi ishlaydi, shu jumladan ko‘zlar ham. Shuningdek, aerobik mashqlardan suzish, yugurish, tez yurish ham juda foydali. “Zamin” yangiliklarini “Odnoklassniki”da kuzatib boring