Endi kriptovalyutani so‘mga qonuniy ravishda sotib olish mumkin

^{Foto: Cryptocur}
Uznex kriptobirjasida hisobni to‘ldirib, hisob raqamidan so‘mda pul yechib olish imkoniyati paydo bo‘ldi. 2020 yil noyabr oyida O‘zbekiston fuqarolariga kriptovalyutani nafaqat sotish, balki sotib olishga ham ruxsat berilganidan so‘ng bunga imkon tug‘ildi.

Majburiy jinoyatlar
Uznex — O‘zbekiston va Markaziy Osiyodagi birinchi qonuniy kriptobirja. U 2020 yilning yanvar oyida ochilgan.

Loyiha boshqaruvi milliy agentligiga (LBMA) ko‘ra, kriptobirjaning ochilishi yangi IT-yechimlar joriy qilinishidan tashqari, 1,5 million dollardan ortiq to‘g‘ridan-to‘g‘ri xorijiy investitsiyalar jalb qilinishi va 25 ta yangi ish o‘rinlari yaratilishini ta’minlagan.

Biroq yaqin vaqtgacha o‘zbekistonliklar birjada faqat kriptovalyutani xorijliklarga sotishlari mumkin edi:
- Odamlar baribir bir yo‘lini topib, mayning qilishadi, buni tushunamiz. Ularda kriptovalyuta hosil bo‘ladi va kriptobirja ularga qonuniy yo‘l tutish imkonini beradi. Asosiy maqsadimiz — kriptovalyutaning qonuniy savdosini yo‘lga qo‘yish. Birjada hozircha faqat norezidentlar ishlashi mumkinligini hisobga olsak, eksportning o‘ziga xos analogi hosil bo‘ladi — bir kishi o‘zi mayning qilgan bitkoinlarni chet elliklarga sotadi. Mamlakatga, o‘z navbatida, chet el valyutasi kirib keladi, — deya aniqlik kiritadi LBMA.

Xaridlarning taqiqlanishiga kelsak, bu aholining moliyaviy savodxonligi pastligi bilan izohlandi:
- Kriptavalyuta nima ekani, uni qanday mayning qilish, sotish yoki sotib olish kerakligini kam odam tushunadi. Shu sababli kriptoaktivlardan foydalanuvchi moliyaviy piramidaga qoqilish xavfi mavjud, — deydi LBMA.

Biroq qonuniy yo‘l yo‘qligi oqibatida odamlar kriptovalyutani noqonuniy tarzda sotib ola boshladi. Ko‘plab Telegram-kanallar va veb-saytlarni o‘z ichiga olgan qora bozor shakllandi.

Huquqni muhofaza qilish organlari bir necha bor kriptovalyutaning noqonuniy aylanishi bilan bog‘liq turli operatsiyalarni amalga oshirganiga qaramay, talab va taklif yo‘qolmadi.

Legalizatsiya yangi imkoniyatlarni ochdi
2021 yilda LBMA o‘z pozitsiyasini o‘zgartirdi. Agentlik buni o‘zbek xalqi boshlang‘ich bilimlarni o‘zlashtirgani hamda kriptovalyutaga sarmoya kiritishga ancha muvozanatli va oqilona yondasha boshlagani bilan izohladi.

LBMA, shuningdek, xorijiy investorlarning O‘zbekistonda kriptoaktivlar sohasidagi loyihalariga qiziqishi barqaror o‘sib borayotganini ta’kidladi.

Kriptovalyuta savdosi qoidalariga o‘zgartirishlar kiritilishi bilanoq Uznex ma’muriyati pulni milliy valyutada to‘ldirish va yechib olish imkoniyatini beruvchi tizim ustida ishlay boshlaganini ma’lum qildi.

Hozirda bank hisobi orqali funksionallik mavjud:

Yaqin kelajakda UzCard va Humo orqali hisobni to‘ldirish va yechib olish imkoniyati paydo bo‘ladi. Bu fevral oyiga qadar amalga oshirilishi kutilmoqda.

Kriptovalyutalar bozoridagi ahvol
Kriptovalyutalar hozir qiyin vaziyatni boshdan kechirmoqda. Ushbu maqola nashr qilingan vaqtda bitkoin 459,9 mln so‘m, Ethereum esa 34,9 mln so‘mga baholangan.

Yanvar oyining birinchi haftasida bitkoin qadrsizlanishi 9 foizdan oshgan, Ethereum qiymati esa 15 foizga pasaygan.

Buning ikki omili bor. Birinchisi — jamg‘arma sur’ati pasayishiga ta’sir ko‘rsatgan Qozog‘istondagi vaziyat (qo‘shni respublika bu ko‘rsatkich bo‘yicha dunyoda yetakchilardan biri hisoblanadi).

Ikkinchisi — AQSHdagi vaziyat. Amerika regulyatori kuchli inflyatsiya ortidan foiz stavkasini tezroq oshirishga tayyor. Kurs ko‘tarilganda investorlar odatda kriptovalyutalarni o‘z ichiga olgan xavfli aktivlardan yuz buradilar.

Mutaxassislar fikri prognozlar borasida bir-biridan farq qiladi. Misol uchun, Galaxy Digital 2021 yildagi keskin o‘sishdan so‘ng sog‘lom orqaga qaytish kuzatilayotganiga ishonadi. Ularning fikriga ko‘ra, bitkoin narxi 410 mln so‘mgacha tushib ketadi, shundan so‘ng yana o‘sa boshlaydi.

Ayni vaqtda ENCRY Foundation kriptovalyuta narxi faqat 302 million so‘mgacha tushganidan keyin o‘sa boshlashini aytadi.

Shunday qilib, kriptovalyuta haligacha xavfli aktiv hisoblanadi. LBMA ham bunga e’tibor qaratdi — yangilangan qoidalarda kriptovalyutani sarmoya sifatida tanlagani va bu tanlov oqibatlari uchun faqat xaridorning o‘zi javobgar bo‘lishi belgilab qo‘yilgan. “Zamin” yangiliklarini “Telegram”da kuzatib boring