Rossiya rubli O‘zbekiston iqtisodiyotiga qanday ta’sir qiladi?

^{Foto: «RBK»}
Rossiyadagi ba’zi nuqtalarda 1 AQSH dollari 130-150 rublga sotilmoqda. Taqqoslash uchun, fevral oyining boshlaridayoq dollar bahosi 76 rublni tashkil qilgan edi.

Rubl bilan bog‘liq vaziyatlar O‘zbekistonda ham o‘z asoratini ko‘rsatib kelgan. Bu aynan qanday yuz berishi haqida Markaziy bank rahbari Mamarizo Nurmurotov aytib o‘tgan edi.

Pul o‘tkazmalari
Birinchi navbatda, rubl devalvatsiyasi O‘zbekistonga pul o‘tkazmalarning kamayishiga olib keladi.

Masalan, 2020 yili rubl dollarga nisbatan qadrsizlanganda, Rossiyadan amalga oshiriladigan o‘tkazmalarning 11 foizga, O‘zbekistonga umumiy o‘tkazmalarning 4 foizga qisqarishiga olib kelgan edi.

Xalqaro pul o‘tkazmalari, o‘z navbatida boshqa ko‘rsatkichlarga, shu jumladan, o‘zbek so‘miga ham o‘z ta’sirini ko‘rsatadi.

Misol uchun, 2021 yilda O‘zbekistonga 7 mlrd dollar mablag‘ o‘tkazmalari kirib kelgan. Bu so‘mning bor-yo‘g‘i 3,4 foizga (2019 yildan beri eng yaxshi ko‘rsatkich) qadrsizlanishiga sabab bo‘lgan omillardan biriga aylangan.

Markaziy bankdagilarning aytishicha, eksportdan tushgan valyuta tushumlari, shuningdek, pul o‘tkazmalari hajmining sezilarli oshishi kurs qiymatini ushlab turishga yordam bergan. O‘tgan yili bu ko‘rsatkich 34 foizni tashkil etib, buning hisobiga xorijiy valyuta taklifi 1,6 barobar oshgan.

Eksport
Rublning qadrsizlanishi pul o‘tkazmalaridan tashqari, O‘zbekiston eksportchilariga ham o‘z ta’sirini o‘tkazadi.

Biz istaymizmi, yo‘qmi, Rossiya bozorlaridagi bizning mahsulotlar rublda baholanadi. Va tabiiyki, eksportchilarimizning daromadlarida o‘z aksini ko‘rsatmay qolmaydi, — deydi Mamarizo Nurmurotov.

2021 yil sarhisoblariga ko‘ra, Rossiya Xitoyni orta qoldirgan holda, O‘zbekistonning asosiy savdo hamkoriga aylandi.

Rossiya bilan savdo-sotiqlar o‘tgan yili 7,4 mlrd dollarni tashkil qildi (5,4 mlrd dollar import, 2 mlrd dollar eksport).

Rossiya — O‘zbekistonning meva va sabzavotlari, tekstil va boshqa mahsulotlari bo‘yicha uning asosiy xaridori. Masalan, o‘tgan yili Rossiyaga qariyb 1 mlrd dollarlik tekstil mahsulotlari sotilgan edi.

So‘m bilan qanday vaziyat?
Rubl valyutasi so‘nggi marotaba qulashi 2014 yil oxirlariga to‘g‘ri kelgan edi. Bu holat O‘zbekistondagi pul o‘tkazmalari hajmining tushib ketishiga, shuningdek, mehnat migrantlarining kamayishiga olib kelgandi.

So‘m kursiga to‘xtaladigan bo‘lsak, rublning so‘nggi marta qulashi valyuta liberalizatsiyasidan oldin, kurslar asosan bozor asosida emas, balki «qo‘lda» o‘rnatilgan paytlarda yuz bergan edi.

28 fevral, dushanba kuni Markaziy bank yangi valyuta kurslarini e’lon qildi. Unga ko‘ra, rublning so‘mga nisbatan qiymati valyuta liberallashuvidan so‘ng rekord darajada tushib ketdi.

Rossiya rubli1, O‘zbekiston iqtisodiyoti1, Markaziy bank1, Xalqaro pul o‘tkazma1, Rubl devalvatsiyasi1 “Zamin” yangiliklarini “Twitter”da kuzatib boring