“Oila va gender” ilmiy-tadqiqot instituti ma’lumotiga ko‘ra, 2025-yil 1-yanvar holatiga qadar mamlakatda 90 yosh va undan yuqori bo‘lgan fuqarolar soni 18 915 nafarni tashkil etgan. Bu ko‘rsatkich so‘nggi yillarda yurtda umr davomiyligi ortib borayotganini ko‘rsatadi.
Tadqiqotda ta’kidlanishicha, uzoq umr ko‘ruvchilarning asosiy qismini ayollar tashkil etadi — 66,3 foiz. Erkaklar ulushi esa 34,6 foizni tashkil qilgan. Bu raqamlar jahon tajribasiga mos ravishda, ayollar salomatligi va umr davomiyligidagi barqarorlikni aks ettiradi.
Shuningdek, shaharlarda uzoq umr ko‘ruvchilar soni qishloqlarga nisbatan ko‘proq ekani ma’lum qilingan. Hisob-kitoblarga ko‘ra, ularning 56,5 foizi shahar aholisi, 43,5 foizi esa qishloq joylarda yashaydi. Bu holat tibbiy xizmat sifati, hayot sharoiti va ijtimoiy faollik darajasi bilan izohlanadi.
Hududlar kesimida eng ko‘p uzoq umr ko‘ruvchilar Farg‘ona viloyatida (2 582 nafar) qayd etilgan. Shundan keyin Toshkent shahri (2 155 nafar), Qashqadaryo (2 011), Surxondaryo (1 799) va Toshkent viloyati (1 740) qayd etilgan. Bu esa janubiy va markaziy hududlarda keksalar ulushi yuqoriligini ko‘rsatadi.
Demografik tahlillarga ko‘ra, yaqin yillarda Oʻzbekistonda keksalar soni izchil o‘sishi kutilmoqda. Prognozlarga ko‘ra, 2030-yilga borib bu raqam 45 ming nafarga, 2040-yilda esa 94 ming nafarga yetishi mumkin. Mutaxassislar bu o‘sishni 1935–1950-yillarda tug‘ilgan avlodning katta yoshga kirib kelishi bilan izohlaydi.
Bundan tashqari, mamlakatda umr davomiyligi ham barqaror o‘smoqda. Agar 2010-yilda o‘rtacha umr 73 yoshni tashkil etgan bo‘lsa, 2024-yilda bu ko‘rsatkich 75,1 yoshga yetgan. Demak, o‘rtacha umr davomiyligi so‘nggi o‘n yillikda ikki yilga uzaygan.
“Oila va gender” instituti o‘tkazgan tadqiqotlarga ko‘ra, uzoq yashashning eng muhim omili — ijtimoiy faollik. So‘rovda qatnashganlarning 76,3 foizi faol hayot tarzi insonni ruhiy va jismoniy jihatdan sog‘lom ushlab turadi, deb hisoblaydi. Qizig‘i shundaki, bu raqam ayollar (76,4 foiz) va erkaklar (76 foiz) orasida deyarli bir xil.
Shuningdek, genetik omillar ham muhim rol o‘ynaydi. So‘rov natijalariga ko‘ra, respondentlarning 38,8 foizi o‘z oilasida uzoq umr ko‘ruvchilar ko‘pligi ularning ham uzoq yashashiga turtki bo‘lganini aytgan.
Mutaxassislar fikricha, sog‘lom turmush tarzini qo‘llab-quvvatlash, ijtimoiy faollikni rag‘batlantirish va sog‘liqni saqlash tizimini kuchaytirish orqali mamlakatda uzoq umr ko‘ruvchilar soni kelgusida yanada ortadi.
“Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!
