Украинадаги уруш: томонларнинг баёнотлари, дунё муносабати, ёрдам ва санкциялар

Россия армиясининг Украинага бостириб кириши билан боғлиқ воқеа-ҳодисаларга оид кечаги кун расмий хабарлари ва янгиликларнинг қисқача шарҳи билан танишинг.

Украина томонининг баёнотлари
Украина президенти Володимир Зеленский ўзининг одатий тунги мурожаатида Украина учун ижобий ечимларни кўпайтириш учун янада кўпроқ ишлашини маълум қилди.

^{Украина президенти Володимир Зеленский. Фото: president.gov.ua}
«Қарама-қаршиликнинг яна бир ҳафтаси якунланмоқда. Украина учун кучли қарорлар бор. Еврокомиссия ЕИга номзодликни қўллаб-қувватлади. Киевда Европа етакчилари билан музокаралар ўтказилди. Бугун Борис Жонсон ташриф буюрди. Ва албатта, мамнуният билан хабар бераманки, «Тайра» — украиналик врач ва волонтёр Юлия Паевская озод қилинди, у аллақачон уйида. Барча инсонларимизни қайтариш ва Украина учун янада кўпроқ ижобий ечимларга эга бўлиш учун ишлашда давом этамиз», — деган Зеленский.

Украина Россия билан виза режимини расман жорий этди. Мамлакат бош вазири Денис Шмигал вазирлар маҳкамаси президентнинг бу борадаги топшириғини бажарганини эълон қилди.

^{001-2. Украина бош вазири Денис Шмигал. Фото: ДомТВ}
«Россия билан алоқаларни узил-кесил узмоқдамиз. Давлатимизнинг миллий хавфсизлиги, суверенитети ва ҳудудий яхлитлиги учун ҳукумат президент топшириғини бажариш мақсадида Россия билан виза режими тўғрисидаги битимни бекор қилиш ҳақида қарор қабул қилди», — деган Шмигал. Қарор 1 июлдан кучга киради.

Украина мудофаа вазири ўринбосари Володимир Карпенкога кўра, Украина қуролли кучлари уруш бошланганидан буён ўз ҳарбий техникасининг қарийб ярмисидан ажралган.

«Биз 50 фоизга яқин йўқотишга дучор бўлдик. Бу 1300 БМП, 400 танк ва 700 та артиллерия тизими», — деган Карпенко «National Defence» нашрига берган интервьюсида. Унинг сўзларига кўра, халқаро кўмак Украина армияси эҳтиёжларининг 10-15 фоизини қопламоқда.

Украина қуролли кучлари бош штаби аввалги сутка ичида эришилган натижалар ҳақида қуйидагича маълумот бермоқда (эслатиб ўтамиз, уруш даврида эълон қилинган маълумотларни мустақил манбалар орқали текширишнинг имкони йўқ):

• Шахсий таркиб — 200 нафар (24 февралдан буён — 33150), танклар — 7 та (1456), зирҳланган жанговар техника — 18 та (3563), артиллерия/бирваракайига ўт очиш реактив тизимлари — 5/0 та (734/233), ҳаво ҳужумидан мудофаа тизимлари — (97), самолётлар/вертолётлар — 2/1 (215/180), оператив-тактив пилотсиз учар қурилмалар — 2 та (593), қанотли ракеталар — (129), автомобил техникаси ва ёнилғи цистерналари — 2 та (2496), кемалар/катерлар — (13), махсус техника — (55).

Россия томонининг баёнотлари
Россиянинг АҚШдаги элчиси Анатолий Антонов «Newsweek» журналида ёзган мақоласида айни пайтда юз бераётган кризиснинг илдизлари Украинада эмаслиги, гап дунё қурилмасининг маркази Америкада бўлган модели таназзулга учраётгани ҳақида бораётганини таъкидлаган.

^{Россиянинг АҚШдаги элчиси Анатолий Антонов. Фото: u-f.ru}
Американинг ҳукмрон синфи Россияни дунё қурилмасининг тизим яратувчи омили сифатида назар-писанд қилмай, катта хатога йўл қўйди, дея таъкидлаган Антонов ўз мақоласида.

Хавфсизлик кафолатлари бўйича келишувларга доир Россия лойиҳалари Украинадаги махсус ҳарбий амалиётдан сўнг мослаштирилади.

Вашингтоннинг Россияни санкциялар билан бўғиб қўйишга уринишлари иш бермаяпти ва АҚШ иқтисодиётидаги вазиятни оғирлаштирмоқда.

Европада хавфсизликни таъминлаш бўйича саъй-ҳаракатлар Украинадаги кризисни ҳал қилиш якунларига боғлиқ, деб ҳисоблайди Антонов.

Дунё кўп қутбли бўлиш томон ўзгармоқда, БМТ Хавфсизлик кенгашининг роли ҳар қачонгидан ҳам муҳимроқ. Россия ва АҚШ эса ўзаро ҳамжиҳатликка маҳкум, деб ёзган Анатолий Антонов.

Россия Мудофаа вазирлигининг махсус вакили Игор Конашенковнинг брифингида эълон қилинган маълумотлар (эслатиб ўтамиз, уруш даврида эълон қилинган маълумотларни мустақил манбалар орқали текширишнинг имкони йўқ):

• Ҳавода базалашган юқори аниқликдаги ракеталар билан тирик куч ва техникаларнинг 18 та нуқтаси, 10 та артиллерия ўт очиш нуқтаси, 6 та бирваракайига ўт очиш реактив тизими йўқ қилинган.
  
• Тезкор-тактик авиация томонидан Украина ҚК тирик куч ва техникаларнинг 58 та нуқтаси, 3 та бошқарув пункти, 200 дан ортиқ аскари, 2 та «Бук-М1» ЗРКнинг ўт очиш қурилмаси, 10 та танк, 4 та бирваракайига ўт очиш реактив тизими, 6 та дала артиллерияси ускуналари, 9 та махсус автомобил йўқ қилинган.
  
• Россия ҳаво ҳужумидан мудофаа тизими Украинанинг Су-25 самолёти, 15 та пилотсиз учар қурилмаси, жумладан 1 та «Bayraktar TB-2» дрони, «Ураган» бирваракайига ўт очиш реактив тизимининг 8 та снаряди уриб туширилган.
  
• Ракета қўшинлари ва артиллерия томонидан тирик кучлар ва ҳарбий техникаси жамланган 203 та нуқтаси, артиллерия бўлинмаларининг 38 та ўт очиш позицияларига зарба берилган. 350 аскар, 8 та танк, 3 та «Град» бирваракайига ўт очиш реактив тизими машиналари, учта дала артиллерияси ускуналари, 11 та махсус автомобил йўқ қилинган.
  
• Махсус операция бошланганидан буён Украина ҳарбий техникалари йўқотишлари: 205 та самолёт, 131 та вертолёт, 1233 та пилотсиз учар қурилма, 342 та зенит ракета мажмуалари, 3587 та танк ва бошқа жанговар зирҳли машиналар, 539 та бирваракайига ўт очиш реактив тизими қурилмалари, 2013 та дала артиллерияси ва миномёт қуроллари, шунингдек, 3658 бирликда махсус ҳарбий автомобил техникаси.

Украинага кўмак
Буюк Британия бош вазири Борис Жонсон Украина ҳарбийларини тайёрлашга доир кенг миқёсли дастурни бошлашни таклиф қилди. Унга кўра, ҳар 120 кунда машғулотлар ўташ учун 10 минг аскар жўнатилади.

^{Борис Жонсон Киевда. Фото: Украина президенти матбуот хизмати}
ГФР канцлери Олаф Шолц Украинага аталган немис қурол-яроғлари партияси ўз вақтида етказилади, деган DPA агентлигига берган интервьюсида. Шолцга кўра, Германия Украинага бирваракайига ўт очиш реактив тизимлари, «Одесса ёки Киевни ҳимоя қилиши мумкин бўлган» аксилракета тизимларини етказиб беради. Украина армияси ушбу қурол-яроғларни унинг шахсий таркиби зарур тайёргарликдан ўтгач олади.

Словения Украина бериши мумкин бўлган ҳарбий захираларини бериб тугатди, деган мамлакат мудофаа вазири Марян Шарец RTV Slovenia телеканалига.

Пентагон Оқ уйнинг MQ-1C Grey Eagle жанговар дронларини Украинага етказиб бериш режасини тўхтатди. Жо Байден маъмуриятининг Украинага тўртта йирик жанговар учувчисиз учоқларни сотиш режаси унинг мураккаб кузатув ускуналари руслар қўлига тушиши мумкинлиги сабабли тўхтатиб қўйилди, дея хабар бермоқда Reuters ўз манбаларига таяниб.

Санкциялар, оқибатлар ва уларга қарши чоралар
Норвегия Россия ва Путин режими тарафдорларига янги санкциялар жорий этди. Чоралар РФнинг Украинага қарши урушини молиялаштириш қобилиятини чеклашга қаратилган. Жумладан, гап Россиядан хом нефт ва нефт маҳсулотлари импортини тақиқлаш ҳақида бормоқда.

^{Норвегия ташқи ишлар вазири Анникен Ҳюитфелдт. Фото: sb.by}
«Биз РФ ҳукумати ва элитасига босимни ошириш учун ЕИнинг Россияга қарши санкцияларини қўллаб-қувватлаймиз. Биз энди Норвегияга денгиз йўли билан Россиядан нефт импортини тақиқлаймиз», — деган Норвегия ТИВ раҳбари Анникен Ҳюитфелдт.

«Газпром» Европага табиий газ етказиб беришни кескин камайтирган. Жумладан, Францияга «Шимолий оқим» бўйича газ бериш бутунлай тўхтатилган. Италияга эса газ узатиш тенг ярмига қисқарган. Бу ишлар Киевга Германия, Франция ва Италия етакчилари сафар қилишганидан сўнг содир бўлган.

Россияда Samsung смартфонларини фаоллаштириш имконсиз бўлиб қолди. Компаниянинг минтақавий чекловлари боис Россия сим-карталари билан телефонни фаоллаштириб бўлмай қолди. Бунинг учун хориж сим картаси керак бўлади. Ёки сервис марказига мурожаат қилиб, компания уни ўрганиб чиқиши учун икки ҳафта кутиш зарур бўлади.

«Газпромбанк»нинг мобил иловаси App Store’дан йўқолиб қолди. Google Play ва Huawei AppGallery’да ҳозирча ўзгариш йўқ, дейилади банк хабарида.

Халқаро ҳамжамиятнинг муносабати
Украинага миллиардлаб доллар ва қурол-яроғлар бераётган АҚШнинг хатти-ҳаракатлари туфайли Украинадаги можаро Учинчи жаҳон урушига олиб келиши мумкин, деган АҚШнинг собиқ президенти Доналд Трамп.

^{АҚШнинг собиқ президенти Доналд Трамп. Фото: hindustantimes.com}
«Эҳтимол, биз қилаётган ишлар Учинчи жаҳон урушига олиб келиши мумкин. Биз ҳозиргина Украинага аввал берилган 16 млрдга қўшимча яна 40 млрд бердик, жами 56 млрд», — деган Трамп. Унинг қайд этишича, АҚШ иттифоқчилари Украинага анча кам ёрдам кўрсатишган.

Украинада уруш бошланганидан буён 4481 нафар тинч аҳоли вакиллари ҳалок бўлган, 5565 киши яраланган, дея маълумот берган БМТнинг инсон ҳуқуқлари бўйича олий комиссари бошқармаси. Ўлдирилганларнинг 284 нафари болалар.

БМТнинг инсон ҳуқуқлари бўйича олий комиссари Мишел Бачелетга кўра, Мариупол шаҳридаги жанговар ҳаракатлар натижасида 1348 нафар тинч аҳоли вакиллари, жумладан 70 нафар бола ҳалок бўлган. Ҳалок бўлганларнинг ҳақиқий сони каррасига кўпроқ бўлиши мумкин. «Замин»ни Telegram’да ўқинг!