Adidas, Volkswagen ва бошқа йирик компаниялар нацизмни қўллаб-қувватлаганини тан олди

Германиянинг йирик саноат ва тижорат флагманлари — жумладан Adidas, Volkswagen, BMW, Bosch ва Bayer каби 49 та компания — тарихда илк марта жамоавий равишда 1930 йиллардаги миллий-социалистик режимни қўллаб-қувватлаганлик учун жавобгарликни ўз бўйинларига олди.

Бу тарихий баёнот Иккинчи жаҳон уруши якунланганининг 80 йиллиги муносабати билан Frankfurter Allgemeine Zeitung нашри орқали эълон қилинди ва глобал жамоатчиликда катта шов-шувга сабаб бўлди.

Тарих олдидаги жавобгарлик

Ҳужжатда таъкидланишича, агар ўша пайтда йирик бизнес ва молия доиралари Адолф Ҳитлер ҳамда унинг партиясига очиқ ёки яширин кўмак бермаганида, 1933 йилда унинг ҳокимиятга келиш эҳтимоли паст бўлар эди. Баёнот муаллифлари нацизм даврида содир этилган инсонийликка қарши жиноятлар хотирасини асраш ва унутмаслик вазифаси фақат тарихчилар ёки давлат зиммасида эмас, балки бизнес ва корпоратив жамият зиммасида ҳам эканини қайд этишди.

«Сукут ва юз ўгириш» — ҳамжаҳатлик учун дарс

Ҳужжатда қуйидаги жумла алоҳида урғу билан қайд этилган:

"1933 йил ва ундан кейинги даврда кўпчилик сукут сақлади ва воқеалардан юз ўгирди. Бу эса бизга масъулият юклаши аниқ — ўтмиш, бугун ва эртанги кун учун."

Бу сўзлар нафақат компаниялар учун, балки ҳар қандай жамият учун ҳам ўтмиш хатоларидан сабоқ чиқариш зарурлигини ёдга солмоқда.

Баёнотни имзолаган йирик брендлар

Ҳужжатни қуйидаги дунёга машҳур компаниялар имзолаган:
- Adidas
- Volkswagen
- BMW
- Bayer
- BASF
- Bosch
- Evonik
- Siemens
- Lufthansa
- Deutsche Bahn
- Rheinmetall ва бошқалар

Ушбу компаниялардан баъзилари нацизм даврида фаол тарзда ҳарбий буюртмаларни бажариш, концлагерлардаги мажбурий меҳнатдан фойдаланиш ва Гитлер ҳукумати билан ҳамкорлик қилишда иштирок этганини тарихчилар илгари ҳам ёритган эди.

Нега бу баёнот муҳим?

Аналитиклар фикрича, бу каби жамоавий баёнот тарихий адолатнинг тикланиши, корпоратив шаффофлик ва этикага қадам ташлашда муҳим аҳамият касб этади. Бу — замонавий бизнес дунёсида фақат молиявий фойда эмас, балки инсонийлик, масъулият ва ахлоқий позиция ҳам устувор эканини яна бир бор исботлайди.

Zamin.uz таҳририяти ушбу баёнотни бизнес ва тарих ўртасидаги масъулиятли алоқанинг муҳим намунаси сифатида баҳолайди. Ҳақиқатни тан олиш ва хулоса чиқариш — инсоният тараққиётининг узвий қисми бўлиб қолмоқда. «Замин»ни Telegram’да ўқинг!