АҚШ президенти Доналд Трамп Иордан дарёсининг Ғарбий соҳилини Исроил томонидан аннексия қилиш режасига қатъий эътироз билдирди. Бу ҳақда у “The Time” журналига берган интервьюсида маълум қилди, деб ёзади хорижий нашрлар.
Сиёсатчининг сўзларига кўра, у араб давлатлари етакчиларига бу масалада ваъда берган ва буни бузиш АҚШнинг минтақадаги мавқеига жиддий зарар етказиши мумкин.
“Бундай бўлмайди, чунки мен араб мамлакатларига ваъда бердим. Ҳозир буни амалга ошириш мумкин эмас. Араб давлатлари бизга катта кўмак берди. Агар Исроил бу қадамни ташласа, Қўшма Штатлар томонидан кўрсатилаётган барча ёрдам тўхтатилиши мумкин”, – деди Доналд Трамп.
Мазкур интервью 15 октябрь куни берилган бўлса-да, унинг журналда чоп этилиши Исроил парламенти – Кнессетда Ғарбий Соҳилга оид қонун лойиҳаси биринчи ўқишда қабул қилинган санага тўғри келди.
22 октябрь куни қабул қилинган мазкур ҳужжат Исроилнинг Ғарбий Соҳилдаги манзилгоҳларга суверенитетини татбиқ этиш, яъни ҳудудни расман қўшиб олишни назарда тутади. Лойиҳа тўлиқ кучга кириши учун яна уч марта овоз бериш жараёнидан ўтиши керак.
Бу воқеа халқаро майдонда кескин баҳсларга сабаб бўлди. Сўнгги кунларда Исроилда бўлган АҚШ вице-президенти Жей Ди Вэнс ҳам мазкур қонун лойиҳасини қаттиқ танқид қилди.
“Менга буни рамзий сиёсий қадам деб тушунтиришди. Аммо буни аҳмоқона сиёсий трюк деб ҳисоблайман. Шахсан мен бу қарорни ҳақорат сифатида қабул қилдим”, – деди Вэнс Исроилни тарк этиш арафасидаги чиқишида.
Шу билан бирга, АҚШ давлат котиби Марко Рубио ҳам бу аннексия ҳаракати Трамп маъмурияти ишлаб чиққан Ғазо секторидаги тинчлик режасига таҳдид солиши мумкинлигини таъкидлади.
Маълумот учун, Исроил парламенти жорий йил июль ойида ҳам Иордан дарёсининг Ғарбий соҳилини “яҳудий халқи тарихий ватанининг ажралмас қисми” сифатида эътироф этувчи ҳужжатни қабул қилганди. Бу қарор халқаро ҳамжамият томонидан кескин қораланган.
Исроил 1967 йилги урушдан кейин босиб олган Ғарбий соҳилда бир неча ўн йиллар давомида ноқонуний тураржойлар қуриб келмоқда. Ҳозирга келиб бу ҳудудда 160 га яқин яҳудий манзилгоҳлар барпо этилган ва 700 мингдан ортиқ яҳудий аҳолиси жойлаштирилган.
Халқаро ташкилотлар, жумладан БМТ, бу қурилишларни босқинчилик ва халқаро ҳуқуқни бузиш деб баҳолайди. БМТ Хавфсизлик кенгаши 2016 йил 23 декабрда қабул қилган резолюцияда Исроилдан ишғол этилган Фаластин ерларида тураржойлар қуришни дарҳол тўхтатиш талаб қилинган эди.
“Peace Now” инсон ҳуқуқлари ташкилоти ҳам Бинямин Нетаняҳу ҳукуматининг бу ҳаракатларини қоралар экан, бу орқали Исроил Ғарбий соҳилни бутунлай ишғол этишни мақсад қилганини таъкидлади.
Шу билан бирга, 460 нафарга яқин жаҳон яҳудий зиёлилари – олимлар, сиёсатчилар ва маданият арбоблари томонидан тарқатилган баёнотда ҳам Исроилдан ишғол остидаги Фаластин ҳудудларида апартеид ва геноцид сиёсатига барҳам бериш талаб қилинган.
Таҳлилчилар фикрича, Трампнинг бу баёноти унинг Исроилга қарши позицияга ўтганини англатмайди. Аксинча, у бир неча йиллардан бери Тель-Авивни стратегик иттифоқчи сифатида қўллаб-қувватлаб келади.
Эслатиб ўтамиз, Трамп ўзининг илк президентлик даврида — 2017 йил декабр ойида Қуддусни яхлит ҳолда Исроил пойтахти сифатида тан олган эди. Бу қарор нафақат Фаластин маъмурияти, балки Вашингтоннинг Европа иттифоқидаги ҳамкорлари томонидан ҳам қаттиқ қораланган эди.
Ҳозир эса вазият яна кескинлашмоқда: Исроилнинг янги аннексия ҳаракатлари минтақадаги тинчлик жараёнини мураккаблаштириши ва Ғарбий соҳилдаги зиддиятларни янада кучайтириши мумкинлиги таъкидланмоқда.
“Zamin”ни Telegram'да ўқинг!
