Ҳайитда қурбонлик: кимга, қандай, қачон?

Қурбон Ҳайити (Ийд ал-Адҳа) мусулмонлар учун муқаддас байрам бўлиб, унда қурбонлик қилиш муҳим суннатлардан биридир. Қуйида Қурбон Ҳайитида қурбонлик қилиш билан боғлиқ асосий қоидалар ва шартлар келтирилган:

Қурбонлик қилишнинг диний асослари
Қурбонлик Иброҳим (а.с.)нинг Аллоҳнинг буйруғига бўй суниб ўғлини қурбон қилишга тайёр бўлган воқеасини эслатади. Бу амал Аллоҳга яқинлик, тақво ва итоат белгиси сифатида амалга оширилади.

Қурбонлик кимга вожиб?

Қурбонлик қилиш қуйидаги шартларга эга бўлган мусулмонга вожиб (баъзи мазҳабларга кўра суннат) бўлади:
1. Балоġат ёшига етган
2. Ақл-ҳуши жойида
3. Муқим (сафар ҳолида бўлмаган)
4. Нисоб (закот) миқдорида мол-дунёга эга бўлган
Нисоб: тахминан 85 гр олтин ёки унга тенг мол-мулк.

Қандай ҳайвонлар қурбонликка яроқли?
1. Қўй/янги туғилган қўзи (1 ёшга кирган ёки семизликда унга тенг бўлса – 6 ойлик ҳам бўлиши мумкин)
2. Эчки – камида 1 ёшда
3. Сигир – камида 2 ёшда (бир сигир 7 киши номидан бўлиши мумкин)
4. Туя – камида 5 ёшда (бир туя 7 киши номидан бўлиши мумкин)

Қурбонликка яроқсиз ҳайвонлар:
- Кўзи ожиз ёки кўр
- Шол, чўлоқ
- Жуда озғин, суяклари кўриниб турган
- Қулоқлари ёки думининг катта қисми кесилган
- Туғма нуқсони бор (масалан, қулоғи йўқ)
- Касал ёки юқумли касаллик аломати бор

Қурбонлик қилиш вақти:
- Ийд намози ўқилгач, ҳайитнинг биринчи куни тонгдан бошлаб 3 кун (айёмут-ташриқ: 10–12 Зулҳижжа) давомида қурбонлик қилиш мумкин.
- Сафарда бўлган одам учун вожиб эмас, лекин истаса қурбонлик қилиши мумкин.

Қурбонлик гўшти қандай тақсимланади?
- 1/3 қисм – ўз оиласи учун
- 1/3 қисм – қариндош, қўшни ва танишларга (бой бўлиши мумкин)
- 1/3 қисм – муҳтож ва камбағалларга
- Барча гўштни садақа қилиш ҳам мумкин.
- Гўшт сотилмайди. Териси, бош суяк, ел, туёғи – сотилмаслиги керак.

Қурбонлик қилишда ният

Қурбонлик пайтида қуйидагича ният қилинади (дилда ёки оғиз билан):
“Бисмиллаҳи Аллоҳу акбар. Бу қурбонлик Аллоҳ ризолиги учун фалончининг номидан қилиняпти.”