Vilnyusda oʻtayotgan NATO sammitiga yoʻl olgan Turkiya prezidenti Rajab Toyyib Erdoʻgʻan Anqarada turib Turkiya Evropa Ittifoqiga a'zo boʻlmas ekan, Shvetsiyaning NATO a'zosi boʻlishiga rozilik bildirmasligini ta'kidlagan. Biroq, NATO bosh kotibi Yens Stoltenberg Turkiya Shvetsiyaning alyans a'zosi boʻlishiga nihoyat rozilik bildirganini ta'kidlagan.
NATO sammitiga yoʻl olar ekan, Istanbuldagi Otaturk aeroportida qilgan chiqishida Erdoʻgʻan Turtsiya doim alyansning «ochiq eshiklar» siyosatini qoʻllab-quvvatlashi, Shvetsiyaning NATOga a'zolik masalasi ushbu mamlakatning terrorizm koʻrinishlariga qarshi kurashishiga bogʻliqligini ta'kidlagan.
«[NATO] sammitida yana ittifoqdosh davlatlarni yana Turkiyaga sanktsiyalar va cheklovlar joriy etish pozitsiyasidan voz kechishga chaqiraman», — deya uning soʻzlarini keltirmoqda «Anadoʻlu» agentligi.
Soʻzi boshida shunday deb turgan Erdoʻgʻan kutilmaganda Shvetsiyaning NATOga a'zoligini Turkiyaning Evropa Ittifoqiga a'zo boʻlishiga bogʻlagan.
Turkiya etakchisining soʻzlariga koʻra, avvaliga Evropa Ittifoqi «Turkiyaga eshiklarini ochishi kerak», shundan soʻnggina Turkiya Shvetsiyaning NATOga a'zo boʻlish haqidagi arizasini tasdiqlaydi.
Turkiyaning Evropa Ittifoqiga a'zo boʻlishi borasidagi muzokaralar 2005 yilda — Erdoʻgʻanning birinchi muddatida boshlangan edi. Shundan soʻng rasmiy Anqara va Bryussel oʻrtasidagi munosabatlar sovuqlashib, yillarki muzlatib qoʻyilgan. Vilnyusda oʻtadigan NATO sammitiga joʻnab ketish oldidan Erdoʻgʻan kutilmaganda bu masalaga qaytgan.
«Men Turkiyani Evropa Ittifoqi eshiklari oldida 50 yildan buyon sargʻayishga majbur qilayotgan davlatlarga yuzlanmoqchiman. Avval Turkiyaning Evropa Ittifoqi tomon yoʻlini oching, shundan soʻng biz xuddi Finlandiyaga ruxsat berganimiz kabi, Shvetsiyaning ham yoʻlini ochamiz», — degan Erdoʻgʻan.
Bu chiqishlardan soʻng NATO bosh kotibi Yens Stoltenberg Turkiyaning EI a'zosi boʻlishini qoʻllab-quvvatlashi, lekin bu ancha vaqtni oladigan alohida masala ekanini ta'kidlagan. Shvetsiya esa allaqachon NATOga a'zo boʻlish uchun barcha shartlarni bajargan.
Stoltenberg Shvetsiyaning alyansga a'zo boʻlish masalasi Vilnyusda hal boʻlishidan umid qilayotganini bildirgan.
Erdoʻgʻan Ukrainadagi urush tez orada yakuniga etishiga ishonayotganini ta'kidlab, AQShning F-16 harbiy uchoqlarini etkazib berishni paysalga solayotganini aytib oʻtgan.
«Biz tez orada yakunlanadigan harbiy mojaro adolatli va mustahkam tinchlik bilan yakunlanishi va Ukrainaning NATO a'zo boʻlishi jarayonini soddalashtirishga yordam berishiga ishonamiz.
F-16 uchoqlari masalasida amerikaliklar bu masalani AQSh Kongressi hal qilishi kerak, deyishmoqda. Parlament bizda ham bor. Shvetsiyaning NATOga a'zo boʻlish masalasida parlamentimizning ham roziligi kerak.
F-16 uchoqlarini xarid qilish masalasi Shvetsiyadan boʻlakcha mavzu. Men bu haqda Baydenga aytganman. Ularda biz F-35 uchun toʻlab qoʻygan pullar turibdi. Lekin haligacha uchoqlarni olmadik», — degan Erdoʻgʻan.
Vilnyus shahriga etib kelgan Turkiya prezidenti Rajab Toyyib Erdoʻgʻan sanktsiyalar borasida chiqish qilgan. Ta'kidlash joizki, sammit kun tartibidan Ukrainadagi urush, shuningdek, alyans duch kelayotgan tahdidlar muhokamasi oʻrin olgan.
Sammit doirasida Turkiya etakchisining bir qator davlatlar rahbarlari, jumladan, AQSh prezidenti Jo Bayden bilan ikki tomonlama uchrashuvlari rejalashtirilgan.
Turkiya etakchisi, Vilnyusda jumladan, shunday degan:
«Madridda oʻtgan avvalgi sammitda alyansning mudofaa rejalarini yangilab, uni mana shu sammitda tasdiqlashni kelishib olgan edik.
Men Turkiyaga sanktsiyalar va cheklovlar joriy etayotgan ittifoqdosh davlatlarni bu adolatsizlikdan tezda voz kechishga chaqiraman.
Shvetsiyaning NATOga a'zo boʻlish jarayoning ketishi uch tomonlama kelishuvda aks etgan masalalarning bajarilishiga bogʻliq», — degan Erdoʻgʻan.
Mana shunday otashin chiqishlardan soʻng Vilnyusdan kelayotgan soʻnggi xabarlarga koʻra, Erdoʻgʻan Shvetsiyaning NATOga a'zo boʻlish uchun bergan arizasiga toʻsqinlik qilmaslikka rozi boʻlgan.
NATO bosh kotibi Yens Stoltenberning soʻzlariga koʻra, oʻzi va Shvetsiya bosh vaziri Ulf Kristersson bilan boʻlib oʻtgan uch tomonlama uchrashuvda Turkiya prezidenti Rajab Toyyib Erdoʻgʻan «Shvetsiyaning NATO a'zosi boʻlib kirishini ratifikatsiya qilish toʻgʻrisidagi bayonnomani parlamentga imkon qadar tezroq etkazish, deputatlar uni ma'qullashlari uchun parlament bilan hamkorlik qilish»ga rozilik bergan.
«Men Turkiyaning EI a'zosi boʻlish borasidagi ambitsiyalarini toʻliq qoʻllab-quvvatlayman, lekin bir vaqtning oʻzida biz Madridda nimalarga kelishganimizni yoddan chiqarmaslik muhim. Shvetsiya alyans a'zo boʻlish uchun amalga oshirishi lozim boʻlgan shartlarning konkret roʻyxati tuzilgan edi», — degan Stoltenberg, Shvetsiya barcha zarur talablarni bajarganiga urgʻu berar ekan.
AQSh prezidenti Erdoʻgʻanning Shvetsiya arizasini qoʻllash toʻgʻrisidagi qarorini olqishlagan.
«Men bosh vazir Kristersson va Shvetsiyani NATO boʻyicha 32-ittifoqdoshimiz sifatida qutlash imkoniyatini intizorlik bilan kutmoqdaman», — deyiladi Oq uy rasmiy saytida e'lon qilingan bayonotda. Bayden shuningdek, Yens Stoltenbergga «bukilmas etakchiligi» uchun tashakkur bildirgan.
Turkiya parlamenti Shvetsiya arizasini kuzgi sessiyasida ma'qullashi kutilmoqda.
“Zamin” yangiliklarini “Telegram”da kuzatib boring
