Isroil G‘azo sektoridagi falastinliklarni Janubiy Sudanga ko‘chirish masalasi yuzasidan muloqotlar olib borayotgani aytilmoqda. Bu qadam HAMASga qarshi 22 oydan beri davom etayotgan urush oqibatida vayron bo‘lgan hududdan ommaviy chiqish jarayonini rag‘batlantirishga qaratilgan keng ko‘lamli urinishlar qatoriga kiritilyapti, deb xabar berdi CNN. Bu mavzu atrofidagi siyosiy tonlar keskin, tushuntirishlar esa bir-biriga zid.
Isroil bosh vaziri Binyamin Netanyahuning ta’kidlashicha, AQSH prezidenti Donald Tramp G‘azo aholisining katta qismini ko‘chirish g‘oyasini amalga oshirish istagini bildirgan va bu tashabbus “ixtiyoriy migratsiya” sifatida talqin etilyapti. Isroil rasmiylari falastinliklarni Afrikaning boshqa davlatlariga joylashtirish borasida ham o‘xshash takliflarni ilgari surgani aytildi. Rasmiy bayonotlarda bu yo‘l “ishlab chiqilgan yo‘l xaritasi” sifatida ko‘rsatilayapti, tanqidchilar esa u yondoshuvni keskin rad etmoqda.
Netanyahu i24 telekanaliga bergan suhbatida quyidagicha fikr bildirdi: «Menimcha, to‘g‘ri qaror, hatto urush qonunlariga ko‘ra ham, men bilganimdek, aholining ketishiga ruxsat etish va keyin u yerda qolgan dushmanga bor kuch bilan hujum qilish imkonini beradi». Ushbu jumlalar mazmunida xavfsizlik mantiqiga tayanish bor, ammo uning oqibatlari borasida keskin tortishuvlar kuchaymoqda.
Falastin tomoni, inson huquqlari tashkilotlari va xalqaro hamjamiyatning katta qismi bu takliflarni xalqaro huquq normalarini buzgan holda aholini zo‘rlik orqali siqib chiqarish rejasi sifatida rad etmoqda. Ularning fikricha, “ixtiyoriy” ta’rifida zo‘ravonlik sharoitidagi asil erkin tanlov ifodalanmaydi; insonparvarlik qoidalariga zid oqibatlar xavfi mavjud.
Shu bilan birga, Janubiy Sudan Tashqi ishlar vazirligi o‘z bayonotida Isroil bilan falastinliklarni ko‘chirish borasida muloqot ketmoqda, degan xabarlarni “asossiz” deya atadi. Resmiy xat-hujjatlar va rasmiy tasdiqlarning yo‘qligi, manbalarning turlicha talqini vaziyatga yanada muhokamalar qo‘shmoqda.
AQSH Davlat departamenti vakili esa shaxsiy diplomatik suhbatlarga izoh bermasligini bildirdi. Bu pozitsiya amaldagi muzokara madaniyatiga mos keladi: yopiq eshiklar ortidagi mulohazalarni omma oldida sharhlamaslik tamoyili saqlanayotgani ko‘rinadi.
Yakuniy manzara shunday: bir tomonda — “ixtiyoriy migratsiya” deb ta’riflanayotgan yo‘l; ikkinchi tomonda — majburiy chiqarishga tenglashtirilayotgan ayblovlar. Janubiy Sudan rasmiy ravishda inkor etar ekan, xalqaro huquq va inson haqlariga oid bahs yanada keskinlashmoqda. Masala borasidagi har bir yangi bayonot va ishora kelasi qadamlarning siyosiy yon berishisiz qanday shakl olishini belgilab berishi mumkin.
