Kuchli issiqda o‘zingizni himoya qiling: quyosh urishi va undan saqlanish yo‘llari

Yoz mavsumi kirib kelishi bilan O‘zbekistonda juda yuqori haroratlar kuzatiladi, bu esa aholi salomatligi uchun qator xavfli holatlarni yuzaga keltiradi. O‘zbekiston Favqulodda vaziyatlar vazirligi tomonidan bildirilishicha, quyosh urishi faqat to‘g‘ri quyosh nurlari ostida emas, balki issiq ta’sirida bo‘lganingizdan so‘ng 6–8 soat o‘tib ham paydo bo‘lishi mumkin. Shu bois, yozda har bir inson issiqdan himoyalanish, quyosh urishi va uning asoratlaridan o‘zini saqlash bo‘yicha ehtiyot choralarini bilishi juda muhim.

Quyosh urishidan saqlanish bo‘yicha tavsiyalar

Vazirlik mutaxassislari odamlarga quyidagi tavsiyalarga amal qilishni tavsiya etmoqda:

• Iloji boricha soat 10:00 dan 17:00 gacha ochiq quyosh ostida yurmang, chunki aynan shu vaqtda quyosh nurlari tik bo‘ladi.
  
• Faqat tabiiy matolardan tikilgan, yengil va havo o‘tkazuvchi (paxta, kanop) kiyimlar tanlang.
  
• Yorqin rangli bosh kiyim kiying va quyoshdan himoyalovchi ko‘zoynak taqing.
  
• Suv ichish rejimiga amal qiling: ko‘p miqdorda suvni bir zumda ichib yuborish yurak uchun og‘ir bo‘ladi, shuning uchun damlab chiqarilgan choy, mineral suv, sharbatlar, kvas singari ichimliklar tavsiya etiladi.
  
• Quyoshdan himoya qiluvchi kremlardan muntazam foydalaning.
  
• Quyoshda bo‘lganingizdan so‘ng, dush qabul qiling yoki tanangizni ho‘l sochiq bilan artib oling.
  
• Och qoringa yoki ovqatdan so‘ng darhol quyosh ostida bo‘lishdan saqlaning.
  

Quyosh urishi yoki issiq urishi belgilari

Bunday holatda odamlarda quyidagi alomatlar kuzatilishi mumkin:

• Darmonsizlik, charchoq, bosh og‘rig‘i, chanqoq hissi.
  
• Bosh aylanishi, quloqlarda shovqin, butun tanada og‘riqlar, tezlashgan puls va nafas.
  
• Ko‘ngil aynishi, qusish, kuchli terlash, ba’zi holatlarda burundan qon ketishi.
  
• Ahvol og‘irlashsa, yurak-qon tomir va nafas faoliyati keskin buziladi, odam hushini yo‘qotishi mumkin.
  
• Ayrim paytlarda tutqanoqlar, alahsirash, hatto gallyutsinatsiya ham kuzatilishi ehtimoldan holi emas.
  
• Quyosh urishining og‘ir shaklida ter ajralishi to‘xtaydi, tibbiy yordam ko‘rsatilmasa, yurak va nafas tugashi mumkin.
  

Quyosh urishida birinchi yordam: hayot uchun muhim qadamlar

Agar inson quyosh yoki issiq urishiga uchragan bo‘lsa, tezkor va to‘g‘ri yordam ko‘rsatish uning hayotini saqlab qolishi mumkin. Bunda eng muhimi — fursatni boy bermasdan tezkorlik va xato qilmaslik:

• Bemorni darhol salqin, soya joyga o‘tkazing.
  
• Uni chalqancha yotqizib, boshini biroz ko‘tarib qo‘ying, tanasini yeching, havoning erkin aylanishini ta’minlang.
  
• Agar bemor hushida bo‘lsa, unga achchiq choy yoki sovuq suv (yarim litr suvga yarim choy qoshiq tuz qo‘shib) bering.
  
• Boshini sovuq suv bilan namlang yoki boshiga ho‘l sochiq qo‘ying.
  
• Og‘ir holatlarda bemorni ho‘llangan choyshab bilan o‘rab qo‘yish, tana haroratini nazorat qilish mumkin.
  
• Mumkin bo‘lsa, muz yoki sovuq suv to‘ldirilgan baklajkalarni qo‘ltiq osti, chov va tizza orqasiga qo‘ying.
  
• Shu bilan birga, bemorni yaqin atrofdagi shifoxonaga olib borish kerak, og‘ir holatda esa “tez yordam” chaqirish shart.
  

Issiqdan himoyalanish — har bir insonning burchi

Kuchli issiq paytida e’tiborsizlik va ehtiyot choralariga rioya qilmaslik salomatlik uchun jiddiy oqibatlarga olib kelishi mumkin. Shuning uchun yuqorida keltirilgan tavsiyalarga qat’iy amal qilish, yoshlar va keksalarga yordam berish har birimiz uchun muhimdir. Boshqa insonlarni ham ogohlantirish esa umumiy xavfsizlikning kafolati bo‘ladi. “Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!