AQSh dollarining zaiflashuvi O‘zbekistonga qanday ta'sir qiladi?

2025-yilning yozida xalqaro moliya bozorlarida kutilmagan tendensiya — AQSh dollarining boshqa yirik valyutalarga nisbatan keskin zaiflashuvi kuzatildi. Dollar indeksi 2022-yildan beri eng past darajaga tushdi va joriy yilda umumiy 10% dan ortiq qadrsizlandi. Bu holat global iqtisodiyotga, xususan, rivojlanayotgan davlatlar, jumladan O‘zbekistonga ham muayyan ta’sir ko‘rsatishi tabiiy.

Dollar kursining pasayishiga bir nechta omillar sabab bo‘lmoqda:
▪️Federal Rezerv (FRB) mustaqilligiga xavf: AQSh Prezidenti Donald Tramp Federal Rezerv rahbari Jerom Pauellni ochiq tanqid qildi va uning o‘rniga foiz stavkalarini tezroq pasaytirishga moyil bo‘lgan nomzodlarni ko‘rib chiqayotganini ma’lum qildi.
▪️Foiz stavkalarining pasayishi kutilmoqda: Bozor ishtirokchilari iyul oyidayoq FRB asosiy stavkani pasaytirishi mumkin deb hisoblamoqda. Bu esa dollarning jozibasini pasaytirmoqda.
▪️Geosiyosiy beqarorlik fonida dollar “xavfsiz aktiv” maqomini yo‘qotyapti: Yaqin Sharqdagi keskinliklar sharoitida ham dollar avvalgidek ishonchli valyuta sifatida mustahkamlanmadi.
▪️Yevro va funtning mustahkamlanishi: Yevro $1.17 darajasidan yuqoriga chiqqan bo‘lsa, funt $1.37 atrofida savdolashmoqda. Bu esa dollar indeksini pastga tortmoqda.

Dollar zaiflashuvi O‘zbekiston uchun qanday ahamiyatga ega?
1. Tashqi savdo imkoniyatlari kengayadi
Dollar zaiflashganida eksport qiluvchi davlatlar foyda ko‘radi. O‘zbekiston eksportining muhim qismi dollarda baholanadi — paxta, oltin, qishloq xo‘jaligi mahsulotlari. Dollarning qadrsizlanishi evaziga bu mahsulotlar nisbatan arzonlashadi, bu esa ularni xalqaro bozorda raqobatbardoshroq qiladi.

2. Import xarajatlari kamayadi
O‘zbekiston asosiy import tovarlarining ko‘pchiligini dollarda xarid qiladi. Dollarning zaifligi fonida xorijdan mahsulot sotib olish narxi pasayadi, bu esa ichki inflyatsiyaga ijobiy ta’sir ko‘rsatishi mumkin. Jumladan, avtomobillar, elektronika va energetika uskunalari narxi pasayishi ehtimoli bor.

3. Valyuta kursiga bosim kamayishi mumkin
Agar dollar uzoq muddat davomida zaiflashishda davom etsa, bu milliy valyuta — so‘mga nisbatan bosimni yumshatadi. Markaziy bank uchun inflyatsiyaviy xavflarni kamaytirish, foiz stavkalarini ehtiyotkorlik bilan pasaytirish uchun imkoniyatlar ochiladi.

4. Investorlar uchun aralash signal
Investorlar uchun dollarning zaifligi ikkita asosiy signalni beradi: birinchidan, AQShdagi siyosiy va moliyaviy noaniqliklar xavotir uyg‘otmoqda; ikkinchidan, rivojlanayotgan bozorlarga investitsiya kiritish jozibador bo‘lishi mumkin. Bu O‘zbekiston moliya bozori, xususan, suveren obligatsiyalar va xususiy loyihalarga xorijiy sarmoyani jalb qilish uchun ijobiy fon yaratadi.

AQSh dollarining zaiflashuvi jahon moliyaviy tizimida muhim burilish nuqtasini anglatishi mumkin. O‘zbekiston uchun bu holat qator ijobiy oqibatlarga ega bo‘lishi mumkin bo‘lsa-da, bu jarayonlar barqaror va uzoq muddatli bo‘ladimi yoki yo‘q — bu hozircha noma’lum. Shuning uchun, hukumat va moliyaviy regulyatorlar xalqaro bozorlardagi bu o‘zgarishlarni sinchkovlik bilan tahlil qilib, valyuta zaxiralari, tashqi qarz, va monetar siyosatda ehtiyotkorlik bilan harakat qilishi muhim. “Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!