Markaziy Osiyoda har yili 3 milliondan ortiq odam bo‘ron, suv toshqini, ko‘chki va zilzilalardan aziyat chekadi. Kelgusi o‘n yilliklarda global haroratning oshishi oqibatida muzliklarning erishi suv toshqinlari, sel ko‘chkilari xavfini oshirishi va mintaqa mamlakatlari: Qozog‘iston, Qirg‘iziston, Tojikiston, Turkmaniston va O‘zbekistonda qimmatli suv manbalarining yo‘qolishiga olib kelishi kutilmoqda.
Yozda mintaqaning ayrim hududlarida o‘rtacha harorat 30 darajadan yuqori bo‘lishi prognoz qilingan, bu esa qurg‘oqchilikni keltirib chiqaradi.
Masalan, Tojikistonda iqlim bilan bog‘liq qurg‘oqchilikning yillik ehtimoli asr oxiriga kelib o‘n barobarga, ya’ni 30 foizdan oshishi mumkin. Qozog‘istonda yaqin yigirma yil ichida ekstremal daryo toshqinlariga duch kelganlar soni 72 foizga oshishi prognoz qilinmoqda.
Markaziy Osiyo davlatlari hozir va kelajakda bu ta’sirlarga tayyorlanish uchun nima qilishi mumkin?
Iqlim o‘zgarishiga moslashish chora-tadbirlari bilan bir qatorda mintaqa mamlakatlari tabiiy ofatlarga tayyorgarligini oshirishi zarur. Jumladan:
- Yashil va barqaror infratuzilma loyihalariga sarmoya kiritish;
- transchegaraviy tabiiy xavf-xatarlarga qarshi kurashish bo‘yicha mintaqaviy hamkorlikni kuchaytirish;
- qaror qabul qilish uchun kerakli ma’lumotlarga ega bo‘lish.
So‘nggi to‘rt yil Yevropa Ittifoqi tomonidan moliyalashtiriladigan Markaziy Osiyoda moliyaviy barqarorlikni mustahkamlash va xavflarni kamaytirishni tezlashtirish dasturi mintaqaga barqarorlikni oshirishga yordam bermoqda.
Dastur zilzila, ko‘chki va suv toshqini bo‘yicha xavf-xatarni mintaqaviy baholashga hissa qo‘shdi. Bu milliy darajada qaror qabul qiluvchilarga fuqarolarni, infratuzilmani va kengroq iqtisodiyotni iqlim xavflari va tabiiy ofatlardan himoya qilish uchun profilaktika va tayyorgarlik choralarini ishlab chiqish imkonini beradi.
Markaziy Osiyo ko‘plab tabiiy ofatlarga qarshi himoyasizligicha qolmoqda. Iqlim xavf-xatarlari ortib borayotgani sababli tabiiy ofatlarga chidamliligini oshirish insonlarning hayotini saqlab qolish va iqtisodiy yo‘qotishlarning oldini olish uchun juda muhimdir.
“Zamin” yangiliklarini “Telegram”da kuzatib boring
