Cho‘ntakka sig‘adigan eng kichik harbiy dron

PD-100 Black Hornet — bu zamonaviy jang maydonida razvedka imkoniyatlarini tubdan o‘zgartirayotgan mini uchuvchisiz uchish qurilmasi (UAV). Dastlab Norvegiyaning Prox Dynamics kompaniyasi tomonidan ishlab chiqilgan va hozirda FLIR Systems tomonidan ishlab chiqarilayotgan ushbu nano-dron harbiy kuchlarga muhim razvedka, kuzatuv va nazorat (ISR) qo‘llab-quvvatlashini taqdim etadi hamda oldingi chiziqdagi askarlarning hayotini saqlab qolishga yordam beradi.

Ishlanish va xizmatga kiritilish tarixi
Black Hornet dronini ishlab chiqish 2008-yil aprel oyida Prox Dynamics tomonidan boshlangan. Ko‘plab sinov parvozlari va sinovlardan so‘ng, 2012-yil boshida seriyali ishlab chiqarishga kiritilgan. Bu muvaffaqiyat Buyuk Britaniya Mudofaa vazirligining e’tiborini tortdi va ular 160 ta Black Hornetni yetkazib berish uchun 31 million dollarlik shartnoma imzoladi. Dronlar Afg‘onistonda Buyuk Britaniya qurolli kuchlarining razvedka ehtiyojlarini qondirish uchun joylashtirildi.
Bu drondan Buyuk Britaniyadan tashqari, AQSH, Germaniya, Fransiya, Daniya, Jazoir, Daniya, Avstraliya, Niderlandiya, Polsha, Yangi Zelandiya, Hindiston, Turkiya, Irlandiya, Janubiy Afrika Respublikasi va Marokash harbiylari foydalangan.

Dizayn va xususiyatlar
PD-100 Black Hornet mustahkam plastik qobiqdan iborat bo‘lib, aerodinamik shakli tufayli kuchli shamollarga bardosh bera oladi. Nano-dronning burun qismiga uchta yashirin kuzatuv kameralari o‘rnatilgan. Har bir to‘liq tizim ikkita dron va asosiy stansiyadan iborat.
Uchuvchisiz dron 100 mm uzunlikda va 120 mm rotor diametriga ega bo‘lib, atigi 16 gramm vaznga ega, bu vazn ichiga kamera ham kiradi.
Juda ixcham o‘lchamlari tufayli Black Hornet gavjum va xavfli hududlarda samarali foydalanish imkonini beradi. Juda past shovqini uni yashirin va qayta ishlatiladigan qiladi. Ucha boshlashga tayyorlash uchun bir daqiqadan kam vaqt ketadi, bu esa favqulodda holatlarda tez javob berish imkonini beradi.
Nano-dronning bir nechta versiyalari mavjud bo‘lib, yangi avlod Black Hornet 3 32 gramm og‘irlikka ega bo‘lib, GPS bo‘lmagan sharoitlarda ham uchish imkonini beruvchi takomillashtirilgan funksiyalarni o‘z ichiga olgan.

Navigatsiya va sensorlar
Black Hornet droniga yo‘naltiriladigan elektro-optik (EO) kamera o‘rnatilgan bo‘lib, u fotosuratlar va jonli videolarni olish imkonini beradi. Operatorlar tasvirlarni qo‘l telefon qurilmasi orqali ko‘ra oladilar va asosiy stansiya orqali tasvirga yaqinlashtirish (zoom) funksiyasidan foydalanishlari mumkin.
Avtopilot tizimi ikki xil boshqaruv rejimini taklif etadi: operator dronni to‘g‘ridan-to‘g‘ri boshqarishi yoki oldindan belgilangan GPS yo‘nalishi bo‘yicha avtomatik ravishda uchishga dasturlashi mumkin. Raqamli ma’lumot uzatish tizimi 1,000 metr masofagacha bo‘lgan ko‘rish doirasida dronni boshqarish imkonini beradi.

Quvvat va boshqaruv
Black Hornet juda kichik qayta zaryadlanuvchi batareya bilan ishlaydi, bu batareya dronning gorizontal va vertikal rotorlarini harakatga keltiradi. Yerda turgan operator uni joystickga o‘xshash qurilma yordamida boshqaradi. Asosiy stansiya vazifalarni rejalashtirish, parvozni amalga oshirish va tahlil qilish xizmatlarini taqdim etadi. U displey va tizimni boshqarish ulanishlariga ega.

Parvoz ko‘rsatkichlari
Kichik o‘lchamiga qaramay, PD-100 Black Hornet yuqori parvoz ko‘rsatkichlarini taqdim etadi. U maksimal sekundiga 10 metr tezlikda uchishi va 25 daqiqagacha havoda qolishi mumkin. “Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!