AQSHning nufuzli ilmiy markazlaridan biri — Stenford tibbiyot universiteti olimlari autizmni davolash yo‘nalishida tarixiy ahamiyatga ega yangilikka qo‘l urdi. Daily Mail yozishicha, tadqiqotchilar faqatgina bir marta qo‘llanadigan dori vositasi orqali autizm alomatlarini yo‘qotish imkoniyatini ochishdi.
Tadqiqotning ilmiy jihatlari
Science Advances jurnalida chop etilgan maqolada qayd etilishicha, olimlar sichqonlarda autizm spektri buzilishini (ASB) o‘rganish jarayonida miyaning muhim qismi — talamusning sensor ma’lumotlarni qayta ishlash uchun mas’ul bo‘lgan retikulyar yadrosidagi ortiqcha faollik autizmga xos xatti-harakatlarga bog‘liq ekanini aniqlashgan.
Dori vositasi va uning ta’siri
Sinov jarayonida tadqiqotchilar Z944 (uliksakaltamid) nomli dori vositasini qo‘llashdi. Bu preparat aslida tutqanoq (epilepsiya) sindromini davolash uchun mo‘ljallangan. Biroq natijalar kutilganidan ham hayratlanarli chiqdi: bir marta qo‘llanishi miyadagi ortiqcha faollikni pasaytirar ekan, autizmga xos ko‘plab alomatlarni ham yo‘qotdi.
Olimlar qayd etganidek, preparat sichqonlardagi yorug‘lik va tovushga sezgirlik, o‘z-o‘zini rag‘batlantirish, takroriy harakatlar, ijtimoiy qiyinchiliklar hamda tutqanoq xavfini bartaraf etdi.
Epilepsiya va autizm o‘rtasidagi bog‘liqlik
Tadqiqot shuni ko‘rsatdiki, autizm va epilepsiyaning miyadagi biologik jarayonlari o‘zaro kesishishi mumkin. Bu esa autizm tashxisi qo‘yilgan odamlar orasida epilepsiyaga moyillik nega yuqori ekanini tushuntiradi. Olimlarning hisob-kitoblariga ko‘ra, autizmga chalingan shaxslarda epilepsiya xavfi oddiy odamlarga nisbatan 30 baravar yuqori. Bu esa vaqt o‘tishi bilan nutq, kognitiv salohiyat va ijtimoiy ko‘nikmalarning susayishiga olib kelishi mumkin.
Kelajakdagi imkoniyatlar
Olimlar Z944 preparati bir vaqtning o‘zida ham autizm, ham epilepsiyani davolashda yangi imkoniyatlar eshigini ochishi mumkinligini ta’kidlamoqda. Biroq hozircha u klinik sinovlardan to‘liq o‘tmagan va keng qo‘llash uchun ommaga taqdim etilmagan. Shu bois preparatning odamlardagi samarasi va xavfsizligi hali aniq emas.
Mutaxassislar fikricha, ushbu kashfiyot tibbiyotda yangi yo‘nalishlarni ochishi va kelgusida millionlab odamlarning hayotini yengillashtirishi mumkin.
